“Ne jemi të mbyturit e gjuhës,
nga njëri vend në tjetrin shtegtojmë, të varur në drurët kalamendës të
frazave tona.”
Maulpoix
Poet, ti e di mirëfilli se orvatja për t’u marrë me fjalën e bukur është një lloj ftese për të vizituar një pyll vjeshtor të mbuluar me gjethe të verdha, poshtë të cilave janë fshehur plot dhokane e çarqe (kësisoj, zoti të ruajt prej tyre!), kurse buzë tij gogësin një ngjirë plot vrima rrufullash rrufitëse (zoti i ruajt prej teje). Gjithçka varet nga ty: nëse në këtë ekskursion nisesh me kapelën dhe atletet e ekskursionistit – pra nëse letërsinë e merr si një zbavitje, si një argëtim – pena të qoftë pendë, kurse nëse nisesh me pajimet e rënda të ushtarit – të duash luftë, të asgjësosh kundërshtarë letrarë – rruga është ku e ku më e sikletshme. Ti e kupton se dhe vetë unë jam një nga ekskursionistët dhe, kësisoj, për t’u marrë me fjalën e bukur më mjafton diçka e lehtë, e përflurtë: kundrimi estetik i vetëm njërës prej faqeve të prizmit apo vetëm i ngjyrës së kuqe të ylberit.
Përpara t(m)eje është përbindëshi gëzofbardhë i letrës. Marrëdhëniet e tua me të janë orvatje dominimi, të cilat realizohen përmes një rituali të çuditshëm magjish, yshtjesh, lutjesh, përgjërimesh, herë vetëdijshëm e herë në mënyrë intuitive. Prej tij, ti kërkon atë ç’ka ai zotëron: thesaret e fshehura nën gëzof, prej teje ai kërkon t’i beditësh vargje me rruaza të bardha djerse, orë të tëra lodhjeje. Pas kësaj, pasi të ketë hungëritur mbyturazi, ai mund të shtëmënget disi që ti të shohësh hatanë bukurigjëmëse: trupat e gollomeshët të fjalëve (larg qoftë sikur ato të të tjetërsohen në mise bukuridenatyruese TV-sh).
Por marrëdhëniet e tua me letrën e bardhë mund të jenë krejt tjetër gjë, mund të jenë marrëdhënie të ftohta kundrimi. Letra e bardhë shtrihet para teje, e shkretëtirtë, memece, e bardhë. Është një bardhësi që mund ta ajgëtosh si të të vijë për hosh: edhe si vello, edhe si qefin. Poshtë tyre janë ato: statujat e fjalëve. Ato presin veçse një gjest prej teje, që të fërkojnë sytë, të ngrihen në këmbë, të bëjnë hapa (Uauu, sa paskam fjetur! – thotë bukuroshja e përrallës). Aq më tepër kur dihet sheshazi se ti, poet, je edhe stërnip i Midias, edhe i njeriut prej guri të Molierit, pra dëshirën për të ngurtësuar gjithçka që prek e ke brenda genit tënd prej njeriu.
Në fillim mund të të vejë mëndja se fjala e bukur është një midhje që, sa më shumë ta fshehë brenda trupin e squllët (sak të squllët!) të kuptimit, aq më e përkryer është ajo vetë. Së paku kështu thonë dhe Melarme dhe Flaubert. Por pastaj ndërron mëndje, sepse e di hak fare që fjalët janë edhe kaçka edhe kuçka. Kaçka, ngase duhet t’u thyesh gollovezhgat për të parë thelpinjtë e kuptimit që fshehin brenda; kuçka, ngase kanë hamngjitjen, lazdrimet dhe koketërinë e tyre. Pastaj, dreqi ta hajë, akcili e di: ndërsa në publik ti flet për femrën e sjellshme, amvisën e rregullt, në fshehtësi ëndërron atë, të tjetërfartën, femrën anapodha. Virtytet publike, veset individuale.
Poet! Ti e di fare sakllam se foljet kushërira: ha, gëlltit, gjëllit, ngjëroj, kërtyl, llupit, burbulet, përlugëtoj… s’janë gjë tjetër veçse vajza kuzhine me thonjtë e llangosur me manikyr salce, që, tashmë të mbyllura në hapsanat e leksikut, janë gati ta ndërrojnë kismetin e jetës dhe të zgjedhin një tjetër, mbase edhe atë të vajzave të haremit. Ti mezi e ke pritur këtë çast, sepse poshtë hirit të indiferencës të djeg prushi egoist për të qenë sulltani i tyre. Ke kohë t’i shikosh, t’i soditësh, të dërgosh eunukët për t’u shkuar shufrën e florinjtë në pjesën erotike dhe të vëzhgosh bulëzën e dalldisë, për të provuar cila prej tyre është më në afsh. Të duhet të zgjedhësh njërën, më të mirën. Por ti, nga padurimi, mund të veprosh me ngut, duke zgjedhur çdocilën prej tyre, dhe do të vërtetoje se s’je dot një sulltan, por një jeniçer buzëplasur nga lufta, që mezi ka pritur të bjerë në shtrat me femrën e parë që i del në rrugë.
I gjithë rituali i të shkruarit është i njëjtë me ritualin e dashurisë. Që të dy ftillohen si akte të turpshme, ndaj kryhen në heshtje, vetmi. As që ka diskutim se dashuria jote për fjalën e bukur është një dashuri e sublimuar. Dëshira jote për të shkruar mbi letrën e bardhë është dëshira e atij që mezi ka pritur të shkelë mbi dëborën e pastër, të shkruajë mbi të me një alfabet këpucësh, ta zhvirgjërojë, ta dhunojë.
Nxirrja e letrës me shkronja mund të jetë dhe diçka tjetër: një dëshirë e fshehtë për të parë nënbarkun e saj tek mbushet me qime të zeza. Sepse letra, para se të lindë atë çka pritet prej saj, duhet të rritet dhe të dalë nga aguridhiteti.
Ëndrra e kahershme e adoleshencës për të zotëruar vajzën që të çmendte, vjen e lëmon format, bëhet e lehtë puplore, pra kurrgjë tjetër pos ajo copë letër para së cilës je ulur të shkruash. Sepse femra dhe letra kanë të njëjtin fat: duhet të punohen që të ndihen të lumtura. Me të njëjtin mjet. Jo më kot në të gjitha shpjegimet psikanaliste mjeti i të shkruarit (lapsi, stilografi) identifikohen si organe seksuale mashkullore. Lapsi: një penis prej druri; Penisi: një laps prej mishi. Kësisoj, ti s’ke si mos ta kuptosh se ajo fëshfërimë e letrës nën peshën e stilolapsit s’është pos tjetër veçse fëshfërima e një fustani taftaje të flakur ngutshëm mbi tokë.
Njëri nga të njohurit e racës tënde, poeti francez Edmond Jabe, e kundron fjalën e bukur si një lloj peshku që i fekstijnë laskrat nën dritën e diellit: Je me penche sur le mot aux fines écailles/Dans la mer le mot est étourdissant… (Pjerrohem mbi fjalën me leskra finoshe/ në det fjala shastisëse është)… Na vjen për mbarë që këtë fjalë-peshk ta përfytyrojmë si sirenë, arketipi i së cilës duhet kërkuar te një tjetër mit: tek ai i Melusinës, vajzës që ditët e shtuna ishte e nëmur të tëhuajzohej në gjarpër që nga mesi e poshtë .
Poet, mos bëj sikur! Ti e di fare ashiqare se ashtu siç ka pasur një kohë ideologjike apo siç ka tashmë një kohë virtuale për të tjerët, për ty le ta zëmë se mund të ketë një kohë mbiemrash, kohë kur këta të bekuar, duke u parë në pasqyra, heqin zbokthin nga jakat e kadifenjta të cilësimit dhe shndërrohen fët-fët në çupa (medemek në ndajfolje). Është një lojë metafizike që të pëlqen, sepse të ngre mbi realitetin banal të ca patëllxhanëve të mbushur me erëza citatesh e copëra morali, të cilat quhen njerëz. Pra e gjithë kjo mesele mund të ngjasë për shkak të neverisë që të shkaktojnë fjalët zokopura të mediave, d.m.th është thjesht një asimetri shpëtimi. Sepse është shumë herë më fisnike të dëgjosh gurgullimat e zorrëve të metaforave të përjetshme sesa tallahamën e fjalëve gojëçapëlyera të politikanëve të përkohshëm.
Sigurisht kjo është Hurkalya-ja jote, toka e dritës në gjeografinë mistike të filozofëve orientalë, e cila merr formë dhe gjerohet jashtë kohës historike, tokë ku realizohet gjithçka që imagjinohet dhe dëshirohet.
Sidoqoftë, prirja jote për t’u marrë me fjalën e bukur mbase është dhe shpresa se, pasi të ikësh nga kjo botë laragane, ti do të përkohëshmërosh mbi letrën e bardhë. Dhe atgrimë, kush më mirë se ajo, fjala e bukur, do të tëhuajzohej në qyqe dhe do ta gjente një degë të thatë ku do të vajtonte për ty ku-ku, ku-ku (sikur do të orvatej të pyeste: ku?..ku?…)
Poet! Vetë akti i të shkruarit, ashtu siç thotë dhe Ruzhdie, është në thelb një akt blasfemues, sepse hyhet në rivalitet dhe garohet me Zotin, krijuesin e gjithçkaje. Pra bëhet një faj. Por, stërgjyshi ynë, Adami, a s’doli vallë prej naivitetit (padijes) përmes një faji, i cili në thelb është i dritshëm? Ky faj quhet dashuri. Bash këtu fillon të dilet nga terri dhe shkruhet historia, e cila s’është pos tjetër veçse ca pika boje shkundur herë pas here dalldisshëm prej stilografit mbi letrën e bardhë…
