Një kallëzim pa lidhje, por në mënyrë dëftore

Kurrë, ama bash kurrë s’kam qenë kurrfarë trimi, kurse ajo që ka ndodhur, e që ti më shtine ta kallëzoj, ndodhi te ura e gurit, diku afër urës së gurit me këmbëza të kredhura në ujë. Uji që kalonte nën urë, atëherë ishte i turbullt dhe mezi kullohej.
Aso kohe, më duket, të gjithë lumenjt ishin të turbullt, kurse qielli i pakufishëm ishte gjithnjë i vrërët, plot njolla me ngjyra gjithfarshe.
Nejse.
Por, për të kallëzuar një grimë më mirë se ç’më ngjau te ura e gurit mbi lumin e thellë me ujë të turbullt, duhet të kthehem pakëz mbrapa, një natë më parë, bile më herët, në mbrëmjen e së djeshmes kur më poq e më dogj dëshira për të dalë jashtë telave me gjemba.
S’ka dyshim, ajo farë dëshire kryeneçe s’kishte pikur vetiu. Në të vërtetë, kishte kohë që më brente, por gjithmonë dukej si kokrra e mollës, në e parë, e pjekur, por që nuk pikte se nuk pikte…
Të thashë më, kurrnjëherë s’kam qenë ama bash kurrfarë trimi, – ndonëse shokët, pra, gjithmonë më kanë zënë për trim, – prandaj sa kënaqesha me këtë dëshirë aq edhe frikohesha, kështu që mundohesha të isha sa më larg saj dhe të flija i qetë, pa menduar për të.
Por, kot. Ajo, me kohë, m’u bë shtrojë e mbulojë që ma ruante shumë mirë ngrohtësinë e trupit në acarin e mallkuar të atij farë dimri të madh plot me shtrëngata.
E kështuzme, më duket, ishte ajo dëshira ime.
Po, po, më duket.
Më duket, pra. Se, kushedi, mund të ketë qenë edhe ndryshe: ndoshta më e fortë, e ndoshta më e vogël, sesa ta kallëzova. S’jam bash krejt i sigurt.
Mirëpo, kjo s’ka rëndësi. Kryesore është se ajo piku dhe më rroku përpara mbas një ngjarje, e cila, ty, mund të duket qesharake, e besa edhe e lyer dhe e ngjyrë për shtatë palë qejfe të mia. Por, s’është ashtu. Nejse, unë po ta kallëzoj e ti merre si ta duash.
Po binte muzgu i mbrëmjes. Po binte edhe një shi i imtë që na lagte e na bënte qull. Na thanë të lëmë lopatat, të rreshtohemi dhe të shkojmë në barakë.
Ara, ku patëm punuar gjithë ditën, ishte plot baltë; nëpër të shiheshin fare mirë gjurmat e këmbëve tona të zbathura. Aty kishim nxjerrë patate. Kishim nxjerrë patate të gjata, të rrumbullakta, të vogla e të mëdha – gjithfarë trajtash e madhësish. Shumë. Dhe asnjë nuk e linim aty; posa bëhej grumbulli pak më i madh, ushtari na urdhëronte t’i ngarkonim në kamion.
Pesë herë më ra radha edhe mua t’i çoja thasët ding me patate deri te kamioni. Dhe pesë herë – mbrapa një kaçube – hodha vetëm nga një patate. Ishin bërë pesë. Dhe m’ishte bërë mendja qykë për t’i marrë në mbrëmje, kur të ktheheshemi… Qykë, pra, qykë, sepse njëra nuk më linte pa e parë edhe njëherë: kur pat rënë mbrapa kaçubës m’ishte dukur se s’ishte patate, po kukëll, tamam si kuklla e Fiqretës sime të vogël. S’bënte, s’bënte hiq pa e marrë, jo pse ishte kafshatë e mirë, – isha tepër i uritur, – po si diçka që duhej ta kisha patjetër: më kishte marrë malli të qaj me lot përmbi një send që tashti ma kujtonte një pjesë të zemrës sime, e cila kushedi ku ishte dhe kushedi si ishte…
Kur na thanë, pra, të rreshtoheshim dhe të shkonim në barakë, unë, si pa hiri, u shmanga andej kah kaçuba dhe, duke zgjidhur rrypin e pantallonave – kinse isha në zor nga nevoja e madhe – u ula. Shikova atypari: s’e pashë asnjë patate.
Eu, thashë dhe shtrëngova rrypin. Dyshova: sigurisht do t’i kam lënë te tjetra.
U përvodha deri te tjetra: as aty nuk ishin. Çudë, të thuash se i kishte lëshuar toka.
Eu, po kjo? – thashë me vete dhe dyshova: mos i kam lënë te ajo tjetra?
U përvodha deri te kaçuba tjetër, mandej edhe deri te një tjetër, edhe deri te një tjetër, edhe u habita, krejt u habita kur pashë se isha strukur në një kaçubë goxha të madhe, bukur larg kamionit, afër të cilit duhej të rreshtoheshemi të gjithë e të shkonim pastaj në barakën tonë.
Por habia, menjëherë, ia lëshoi vendin frikës.
U frikova shumë.
Dhe u trullova.
Për një çast a dy, apo më shumë, nuk di, s’isha i zoti të mendoja gati për asnjë send. Si atëherë, kur s’jam frikuar më shumë. Çdo gjë, gati çdo gjë m’u shlye nga mendja. Bile, ty po ta them, frika, ndoshta, ma shleu edhe vetë frikën. Po, po: frika-frikën… Veveten… S’di si ta them ndryshe…
S’ka dyshim, s’ka: instinktivisht vazhdova përpara. Barkas. Në heshtje.
Vazhdoja përpara, ashtu barkas, kur, për çudi, pashë dorën time përmbi patate: aty ishte ajo kukulla e bukur e Fiqretës sime të vogël. E kapa, e shtrëngova dhe e futa në gjinj.
Mandej trupi më rrëshqiti nëpër një teposhtëze.
Zhurmë.
Në atë çast dëgjova pipin e ushtarit; dëgjova krismën e revoles dhe më mbuloi, sërish, frika: u turra kah pylli i dendur, u futa në ahishtë dhe zura të vrapoj, si i çmendur.
Përplasesha herë në njërin e herë në tjetrin trung.
Rrëzohesha.
Çohesha.
Prapë rrëzohesha dhe prapë çohesha. As sot s’e di se nga më vinte gjithë ajo fuqi mrekullibërëse, gjithë ajo fuqi për t’i kapërcyer ato farë gropa e kaçuba të asaj ahishte të mallkuar, e cila, nga që terri lëshohej e hynte kudo, ishte bërë futë, futë e zezë. Ikja unë, si mund të ikë një gjallesë e ndjekur nga gjallesat e tjera që kanë një arsye krejt, krejtësisht pa arsye.
Dikur e preva vrapin: u ndala. Shikova mbrapa: terr, nuk shihej gjë. Mbajta vesh: nuk dëgjohej gjë. Vazhdova.
Eca e eca.
Eca edhe një copë herë. Eca edhe pakëz. Edhe pakëz. Dhe u ndala. U ula.
Kryet më ushtonte.
Zemra më kërcente, thuase donte të dilte jashtë.
Kurse shiu, shiu i imtë e i mërzitshëm, nuk ndalej.
E unë rrija aty pa lëvizur dhe pa ditur ku jam.
Nuk më kujtohet sa kam vrapuar. Por, medoemos, kisha vrapuar shumë, sepse tashti dëgjohej fishkëllima e trenit, kurse atje, në barakë, nuk dëgjohej fishkëllima e trenit. Me gjasë, pra, isha larg saj. Larg. Larg, se atje, në barakë, nuk dëgjohej as dihatja e lokomotivës, si tashti. As rringëllima e vagonave, si tashti. Atje, në barakë, nuk dëgjohej asfarë zhurme tjetër, pos asaj që shkaktonin urdhëresat.
Eh, urdhëresat.
Urdhëresat, pra.
Dhe… pikë.
Pikë.
S’kish tjetër: pikë.
Çka s’mund të ndodhë..
Çudë.
Ç’të bësh…
Kur treti fishkëllima, e kur më s’dëgjohej dihatja e lokomotivës, e as rringëllima e vagonave, pat rënë heshtja. Në heshtje, në errësirë, dëgjohej përpërrima e paprajshme e shiut të imtë që nuk ndalej. Duke e dëgjuar, ashtu duke u mërdhir, s’di pse m’u kujtua një këngë, një këngë shumë e vjetër për shiun, një këngë fort e fort e bukur për shiun; m’u rras mendja: bota, njëmend, s’e ka njetin të mbushet mend…
Ha-ha, ke parë ti kështu: më brente halli i botës bash kur isha me krye në vegsh.
Po lere botën…
Prej diku larg, nganjëherë, era sillte zëra që s’i kuptoja. Edhe pse nuk ishin të qartë, s’dyshoja, ishin të atyrëve që më ndiqnin.
U çova. Eca.
Eca sa eca dhe dikur mbërrina buzë njëfarë përroi, a bërrake – kushedi ç’ishte. Çava ujin. Kur dola përtej, në breg, m’u bë se dëgjova hapat e dikujt. Provova të vrapoj, por s’ishte e mundur: më kishte lanë fuqia. Më lëshuan këmbët. Rashë krejt i molisur. Mbajta vesh: nuk dëgjohej gjë tjetër, pos përpërrimës së shiut që po binte si do zoti. Megjithatë, rrëshqita barkas, mezi rrëshqita barkas deri te një kaçubë e madhe. U struka. Mërdhirë edhe i uritur. Uria ma çante barkun. M’i brente zorrët. Pa dashur, thuajse pa dashur, dora shkoi e u fut në gjinj dhe nxori pataten – kukllën e Fiqretës sime të vogël. E shtrëngova me të dyja duart. E avita: ndjeva erën e dheut. U mata ta kafshoj, por nuk shkonte goja. Jo pse ishte e ndyrë, plot baltë, po pse më dhimbej: më dukej se, sikur ta kafshoja, do ta kafshoja Fiqretën time të vogël, një pjesë të trupit të saj të njomë. Mirëpo, megjithate, ia ngula dhëmbët. Nuk desha, por megjithate ia ngula. Nuk desha, njëmend nuk desha, por ia ngula se ia ngula dhe këputa një copë. Dhe shpejt e ktheva në gjinj. Thashë: kaq, dhe asnjë grimë tjetër. Dhe u gëzova që copa, të cilën e përtypja ngadalë, ishte e vogël, kështu që patatja, ndoshta, nuk kishte humbur shumë nga hija e kukullës së Fiqretës sime të vogël.
Mbasi e përtypa atë copë patate, nuk më rrihej aty. Barkas, me një mijë mundime, u përvodha deri te njëfarë vendi, ku dëgjohej zhumhuri i një lumi. Rrëshqita edhe pakëz dhe, më në fund, mbërrita te një kaçubë, prej nga shiheshin binarët e hekurudhës. Jo fort larg meje ishte edhe ura. Binarët dhe ura më dhanë shpresë. E shkreha të rrij aty. Por, posa u futa në kaçubë dhe u mbështeta në rrema, dëgjova baptimën e hapave të dikujt. U zbytha. Kalova disa çaste pa marrë frymë gati aspak. Baptima u bë fare e qartë: dikush po i avitej kaçubës. Së pari pashë çizmet e përrlloçura, mandej fundin e pelerinës. Pashë edhe kur i rrëshqiti këmba, por sall pakëz.
– Krucifiks! – tha dhe u kollit. U ndal përpara kaçubës. Pështyu. Mandej bëri një hap, por kur desh ta bënte tjetrin, kush dreqi di pse, ktheu këmbën në vendin e mëparshëm. Kurse unë u zbytha, e do të zbythesha edhe më sikur në atë çast të mos kishin rrënklluar rremat e kaçubës. Atëherë ushtari u kthye kah kaçuba plot frikë. Atëbotë, pa një pa dy, u turra kah ai e u hodha mbi të – plot frikë. U rrëzuam. U rrokëm. Fytafyt. Tmerrësisht, që të dy ishim të frikësuar tmerrësisht – secili për zuzën e vet.
E atje larg dëgjohej fishkëllima e trenit. Po, po vinte. Kurse frika ime rritej, rritej e rritej. Bëhej gjithnjë më e madhe. Dhe, ndoshta, mu pse frika ime ishte një frikë e madhe, e cila çuditërisht ma përtërinte forcën, shpejtova: kur në një çast e shtina përfundi, menjëherë e kapa për qafe, ia rrasa thonjtë në mish, me ballë i rashë e ia theva hundët, dhëmbët ia ngula në fyt, mirë ia ngula në fyt, kurse me gjurin e djathtë i rashë në vehte nja pesë a gjashtë herë. E lashë kur duart e tij u lëshuan anash: nuk lëvizte.
Qetësi. Qetësinë e trazonte vetëm fishkëllima e trenit, që po afrohej, dihatja e lokomotivës dhe rringëllima e vagonave.
U çova dhe në shpejtësi rrëmbeva revolen dhe pelerinën e tij. Mandej vrapova kah binarët: vagoni i parë kaloi, kaloi edhe i dyti, edhe i treti, kaluan edhe disa vagona të tjerë; u kapa për vagonin atje diku nga bishti i trenit dhe u struka nën strehë të tij.
Gjëja e parë, që më ra ndërmend aty, ishte patatja — kuklla e Fiqretës sime të vogël. Por, hiq pa e kërkuar, ndjeva se nuk e kisha në gjinj. Megjithate e kërkova: s’e gjeta, e kisha humbur.
Më erdhi të hidhem poshtë. Por, dora, ja, kjo dorë nuk donte të shkapej nga parmaku i hekurt. Ajo, thuase ishte ngjitur për të. Ajo, thuase, ishte bërë edhe vetë hekur i ngjitur në atë parmak prej hekuri të fortë, por të ftohtë.
Nuk më mbeti tjetër, pos t’i fshij buzët: ishin të përgjakura.
Vjeshtë, 1960