Tërheq derën, vështron këpucët e rreshtuara para saj, te pragu; të vogla, të mëdha, për fëmijë, për pleq, për vajza, për djem, të përdorura, të shkelura, me lustër, pa lustër; i numëron, një duzinë, dy duzina, sa shumë, gëzohet, fërkon duart, shtëpia mbushur me njerëz, me zëra, me britma, të qara, të qeshura, si jo më mirë! Ku ka më mirë! Çapitet oborrit rrethuar me mur kseroledh, gjethe vjeshte gjithandej, vesojnë melankoli, trishtim, mall; në një krah pjergulla e tharë në tjetrin hurmaja e hapur si tendë, me kokrra ngarkuar, të kuqe flakë, të ëmbla mjaltë, kalben në degë, nuk ka kush t’i hajë! Del jashtë, i hedh dhe një sy portës dy-kanatëshe të avllisë, me zemër lisi, mola thyen turinjtë, dorezë hekuri, ngrënë nga të rënët, e ndryshkur tani, s’i binte askush. Në pllakën mbi të lexon ”Mastoras Jorgos” , emri i ndërtuesit të asaj binaje të madhe, gati dyqind vjeçare, çati dërrasash të holla, me hajat, shkallë të brendshme, oda e dhoma shumë, ta blejmë, tha i shoqi këtu e dyzet vjet më parë, adashi im ka punuar për merak, bollëk me vend, të lozin fëmijtë, apo s’kemi shumë! E blenë, rritën fëmijtë, bënë dasma, dollia dymbëdhjetë, buçiti gërneta, gjëmoi defi, kënga e vallja lumë, plot prehri me nipër e mbesa, gëzimi det, i shteruar tani, ikën të gjithë. Fëmijët në Greqi e nëpër botë, Jorgua ”atje poshtë”, bari në gjunjë, atë e lanë vetëm, qyqe, aty, në krye të fshatit, me malin mbi kokë, te shtëpia në brinjë.
I gjithë fshati rri varur në brinjë, të gjitha shtëpitë janë të vjetra, të mëdha, prej guri shtufi të lëmuar në qoshe, me pezule anash portave të avllisë, shumica të kyçura përgjithmonë, të ngrëna përfund, të zhytura në heshtje, vetmi. Vetmia zgjat dorën përmes plasave, të nxjerrë sytë, të shtyn të bësh më tutje, të vesh ku ka njerëz, ku ka zhurmë, gëzim. Zbret më të poshtë rrugës qendrore, të shkelur sa e sa herë, dikur me kalldrëm, gjithë gropa tani, si e ngrënë nga qentë, çdo gur i mbetur ka një kujtim, mbahet pas tyre, pas faqeve të mureve veshur me lëmyshk, mos bjerë, kot s’mori një bastun, mikesha e saj, Lefteria, kish marrë, por prapë nuk ngjitej dot atje lartë, i thoshte asaj ”Hajde ti, je më e fortë.” Ndalon aty-këtu, përshëndetet me bashkëfshatarët e ulur pezuleve; shoqe brigade, bujq të dalluar, brigadier, karvanjarë, muratorë, mësues, sekretar partie, kryetar fronti, spiunë sigurimi, ish të dënuar, kush me cen e kush pa cen, të gjithë njerëz të mirë, tani që kishin ngelur më pak, të braktisur, duheshin më shumë. E pyetën dhe atë si ishte me tension, a e kishin marrë fëmijët në celular, e ftuan për një kafe, herë tjetër, u tha, tani më pret Lefteria, të këmbejmë një fjalë, na zuri goja lesh.
Ikën, sikur rrokulliset, mezi e mbajnë leqet e këmbëve, shkëmbehet me fytyra të reja, të qeshura, të shëndetshme, djem e vajza të bukura, i flasin, e takojnë, e pyesin për të sajtë, s’i njeh, diçka përpëlitet kujtesës vithisur në mjegull e aq, qenë kërthinj, tani burra e gra, me çiliminj. Ja dhe një çift me fëmijë, mbajnë nga dora një vajzë të vogël, shpejton ta rrëmbejë në krahë, u lutet prindërve ”Ta puth pak!”. E puth në faqe, të buta si panine, era trëndelinë, era lule, era jetë. Çifte të tjerë pastaj, rruga plotë, te çezma e mesit akoma më shumë, rrotullon kokën, avllitë citë me njerëz, roba të nderuara në tel, dritaret të hapura kanat më kanat, të futet ajër i pastër, të zhduket myku i ulur këmbëkryq, lumturohet, ”Janë kthyer të gjithë, të gjithë, nuk do ikin më, i dhanë shushallat kurbetit, t’i them Lefterisë!”
Nxiton, leqet nuk i dridhen më, zemra i punon birinxhi, hapin e hedh të sigurt, një thes me vite shkund nga supet, syri i merr dritë nga dielli mbi kokë, shaminë e zezë e ngre mbi ballë, e lidh më fortë, ndihmon dhe vendi, më i shtruar tani, fundi i fshatit vjen i sheshtë, si në gropë. Kish ditur të zgjedh Lefteria, bashkë me burrin dhe katër vëllezërit e tij, shtëpitë bythë më bythë, fisi më i madh pesëdhjetë frymë deri dje, gjithmonë gjallëri, të qeshura, këngë, këndonin që të pestë, secili këngët e tij, akoma dhe gratë, dhe Lefteria, shoqe brigade një jetë.
Mbushur plot oborri i Lefterisë, burrat luanin letra, gratë merrnin botën nëpër gojë, një i panjohur pinte kafe e raki, i foli dhe asaj në emër, kish mall, ”Nuk më mban mend, i tha, hurmat e avllisë unë t’i kam mbjellë?!”, nuk kish kohë të merrej me atë, kish sihariq për të dhënë:
– E morët vesh, janë kthyer të gjithë, rrugët mbushur vajza e djem, fëmijë, nuk do ikin më, s’ka më kurbet!
I ra filxhani nga dora të panjohurit:
– Ç’thotë kjo, këtu ka rënë bomba, mund t’i biesh fshatit mespërmes lakuriq dhe s’të shikon njeri?!
Nuk ndenji t’i mbushte mendjen atij, kish gëzim, u tha burrave t’i linin letrat e të bënin këngë. Burrat e dëgjuan, i lanë letrat, bënë këngë:
Kur u rrite, u bëre kaqe/ Xhan, xhan, xhan moj manushaqe
Do të vijë natën në lagje/ Xhan, xhan, xhan moj manushaqe…
Ata zunë nga kënga, ajo nga vallja. Zgjidhi shaminë e zezë, dridhe e përdridhe, tundu e shkundu, fto njërin e fto tjetrin, u bë një varg i gjatë, i pafund me valltarë, si dikur nëpër dasma, kërceu sa deshi, djersa lumë, u lodh shpejtë, vazhdoni ju, u tha të tjerëve, plak njeri unë, boll dhe aq, nesër prapë, po shkoj tani. Në të ikur pa një palë këpucë të flakura në cep të oborrit, ”t’i marrë” pyeti Lefterinë, ”të t’i fus në qeskë”, i’a ktheu ajo.
– Po këpucët ç’i do?! – pyeti i panjohuri teksa ajo tretej atje tutje, në rrugën nga kish ardhur.
– I vë para derës, – i thanë, – të duket se ka njerëz në shtëpi..
Comments are closed.