"Sazan Goliku: Kushtrimi i mbrëmjes" nga Revista Letrare

Si një dhembje e përmbajtur psherëtinte deti aty në breg, te këmbët e tij.
– S’do të lutesha për gjë tjetër, veç të më jepej një vdekje e tillë – pëshpëriti ai. Fytyra iu zbut, sytë iu lagën e zemrën ia përshkuan dridhshëm ndjenja dhemshurie e dashurie atërore. Atë çast ai nuk i ngjante më atij “xhindit kryqali” që mbante të shkëlqyer shpatën e zjarrtë të lirisë. Një baba plak mbi kokën e të birit të vdekur nuk do të ndjente aq dhembje sa ai, i cili provonte njëherësh dhembjet e qindra e qindra baballarëve.
Mbrëmja e qetë dhe e ngrohtë e bregdetit ra ngadalë mbi tokë e mbi det. Në kamp zhurmat pothuaj ishin shuar. Prushi i zjarreve digjej përgjumësh.
– Tashti im bir – u kujtua Gjergji – fle i qetë.
Gjergji u hodh vrik më këmbë e shpatulla e majtë i theri. Trupi i ishte mpirë nga të ndenjurit ulur. Rrotulloi krahët, si të kishte shpatën në dorë, po shpatulla përsëri i theri.
U kthye me fytyrë nga kampi e mes errësirës dalloi siluetat e disa çadrave. “Ushtarët po flenë. Dhe ata, si unë, një zot e di ç’ëndërrojnë. Apo ndoshta bëjnë një gjumë të rëndë!? Gjithmonë ushtari pas betejës ëndërron. Ndonjëri shikon zjarrin e vatrës së kasolles a kullës së tij; dëgjon rrahjen monotone të dybekut që i tingëllon si isoja e këngës së familjes. Fëmijët e shumtë rreth sofrës hanë përshesh me qumësht. Pali i vogël me pite mjalti në dorë qan me të madhe se e ka pickuar arrëza. Një djalë i ri imagjinon dasmën, krushqit e pafund, buzët e freskëta e sytë pyetës të nuses. Një bari ndjell qentë e u thërret dhenve të tij që zbardhin gjithë faqen e malit; dehet nga tingëllimat e zilkave e kumborëve… Zhurmë këmbësh u dëgjuan në zall. Gjergji dalloi siluetën e oficerit të rojes.
– Kryezot! Ka ardhur një lajmëtar.
– Le të vijë.
Lajmëtari, me një veshje të çuditshme, gjysmë shqiptare, gjysmë turke, nga vrapi që kishte bërë me kalë, po merrte ende frymë me zor. Gjergji i shtrëngoi dorën.

– A, qenke ti, Mirash Marku i Mark Nikës! A je burrë? Ç’të reja po na sjell?
– Një ushtri armike, e përbërë në pjesën më të madhe prej jeniçerësh – filloi të fliste me një frymë Mirashi. – Numri i tyre nuk dihet. Po udhëtojnë për tërë natën nëpër rrugën e vjetër gjatë Lumit të Lekës e, me sa duket, kanë ndër mend të zënë Qafën e Zezë.
Balli i prijësit u mvrejt. Solli para syve atë qafë, që më shumë ishte një grykë e verbër e rre¬thuar nga të trija anët me faqe të thikta shkëmbinjsh të lartë dhe tha me vete: «Në qoftë se do të çlodhemi sonte dhe ata do ta zënë grykën para nesh, kjo do të thotë që ne, në këtë gjendje që jemi, të luftojmë ballë për ballë në luginë. Edhe sikur të fitonim, kjo do të na kushtonte shumë.»
– Jo, ne do të ndeshemi përpara se ata të arrijnë Qafën e Zezë – foli me zë. – Si thua, Mirash?
– Por duhet të ecim dy herë më shpejt se ata, Kryezot!
– Edhe më shpejt. Do t’i dalim ditës përpara me vrap.
Zëri i tingëllonte metalik. Fjalët ishin të prera si goditje shpate. Gjithë trupi i tij ngjante me një hark të ngrehur kërcënueshëm.
Në çadër e prisnin oficerët dhe krerët e fiseve. Një bishtuk në majë të një ushte u jepte forma të çuditshme hijeve të tyre në faqet e çadrës.
– Me gjithë gjendjen tonë të lodhur, pa gjumë, pa ngrënë, mendoj të ngrihemi
e t’u biem befasisht armiqve para se ata të arrijnë në Qafën e Zezë. Në betejën e nesërme më shumë do të humbasim se do të fitojmë, edhe sikur të harrojmë mundësinë se mund t’i dërgojnë një ndihmë tjetër kësaj ushtrie.
– Ne jemi me ty në jetë e në vdekje, o Gjergj! – foli një plak i zbardhur, i veshur me gozhup.
Në sytë e të gjithëve vetëtinte besimi.
– Të nisemi! – thanë ata.
– Jo vetëm me trupat tanë, por edhe me hijet tona duhet të luftojmë – foli përsëri plaku me gozhup.
– Le t’i shqyejmë, pra, dhe këtë herë mushkëritë e natës me shpatat tona! – ngriti zërin tingëllues prijësi i madh. – Kushtrimi i mbrëmjes le të ndjellë agimin!
Ushtria vraponte nëpër natë, ndërsa errësira përreth tërhiqej e trembur nga flakërima e pishtarëve të ndezur.