Që nuk ishin zogj e mësova vonë, atëherë kur zbulova se për banesë kishin çatinë e shtëpisë sonë. Domethënë, familja jonë dhe e tyre mund të përdornin të njëjtën adresë. Po kush t’u shkruante atyre, vallë!? Ndërkohë që familja jonë i merrte disa kartolina çdo vit të ri, si dhe ndonjë lajmthirrje për gjyshen, që derisa të fliste me motrën në qytet, bëhej si me ethe. Por dhe ata fluturakë enigmatikë sikur kishin shkëmbime postare.
“E shikon, u erdhën kushërinjtë për vizitë”, shpotiti im atë një buzëmbrëmje, kur lakuriqtë e natës nisën të dilnin të dyfishuar nga skutat e tjegullave. “Duket se edhe ata marrin e dërgojnë letra mes syresh”, vazhdoi ai, për t’u bërë më bindës rreth mbipopullimit të bashkëbanuesve, që flinin pikërisht sipër kokave tona.
Pastaj u kthye nga ime gjyshe, që nuk i ngrinte fare sytë, derisa skota e tyre të humbiste nëpër muzg. Ndjehej tmerrësisht keq, e gjora, kur silleshin si demonë me ato të çjerrat ngjethëse mbi ballkonin e madh, ku çdo mbrëmje mblidhej e lodhur familja jonë.
“Janë minj me krahë, o bir. Dhe poshtë barkut kanë katër sisë!”, hyri në dialog edhe gjyshi, duke i bërë gishtat e dorës së djathtë si një pirosti katërkëmbëshe. Pastaj, për ta përfunduar hutimin tim, bëri me dorën tjetër shembëllimin sesi të vegjëlit e tyre thithnin qumështin prej gjoksit të nënave fluturake.
“Nuk kanë katër, po vetëm dy”, e ndërpreu qetësisht im atë, që unë të mësoja të vërtetën. Se, në disa raste, babai ia hiqte magjinë e fjalës. Sillte shembuj të thjeshtë e të kuptueshëm edhe për një nëntëvjeçar, si unë. Por atë çast, saktësia e përcaktimit të i tij për sisët e lakuriqëve m’u duk tronditëse. Veç magjistarët mund të dinë të tilla gjëra, mendova i ndrojtur teksa më pushtoi një krenari e pashoqe për aftësitë e tim eti. Ndaj para tij, shpesh, i humbisja fjalët. E vrojtoja me kujdes, por e vetmja gjë që zbuloja përditë ishin rrudhat që i shtoheshin në ballë. Veçse kishte ballë të lartë, që donte kohë për t’u plotësuar krejt, si balli i gjyshit.
Ashtu i përhumbur, tek mundohesha të shkëputesha nga mendimet rreth rrudhave atërore, një fantazi e skajshme më kaplonte ngadalë: Vallë, si mund të ishin vendosur sisët te një kafshëz fluturake, për së gjëri apo për së gjati? Po të ishin për së gjeri, sigurisht që përkonin me vendosjen e sisëve të gjyshes, që i ishin tharë dhe me zor i shquheshin vetëm kur palosej mbi govatë, që të lante kokën. Ikë tutje! Ç’kërkon nëpër këmbët e mia, as të lahem s’do më lësh?!, më qortonte sa herë ngeleshim vetëm dhe, ngaqë nuk kisha me kë të lozja, e ndiqja kudo. Kur mbaronte së lari, më merrte në prehër dhe, duke krehur flokët e gjata e me dredhka, me fliste për gjithçka. Edhe kjo pasohej prej peripecish. Deformohej në fytyrë dhe e linte rrëfimin porsa krehri prej druri piks i gdhendur nga gjyshi, i ngecte ndër flokë. Atëherë shtrija dorën e vogël që ta ndihmoja, duke kujtuar se, që krehri të shkonte deri poshtë, donte edhe forcën time. Mos, o bir! Mos, se më dhembin të shkretat!, ankohej duke ma shtyrë dorën dhe krehrin e zhvendoste më poshtë. Kështu që riti i krehjes te gjyshja mbante gjatë dhe unë, që këtë prisja, i bëja pyetje nga më të çuditshmet. Atë ditë e pyeta për diçka serioze:
“Gjyshe, katër apo dy sisë kanë lakuriqët?”, mërmërita ndër dhëmbë me shikimin që rrëmonte mes kokërdhokëve blu të saj.
“Cilët lakuriqë, o bir? Ata që lahen në det?”, m’u kthye, duke dashur t’i shpëtonte bisedës për fluturakët që i urrente.
I pezmatuar, sqarova se e kisha fjalën për fluturakët që kishin foletë nëpër tjegullat e shtëpisë sonë.
“Ah, mos m’i kujto prapë”, tha ftohtë. “Ata janë djaj që pinë gjak ku të gjejnë, o djalë! Ndryshe, pse të zgjohen veç me muzg?!..”, tundi lehtë kokën.
Unë nuk desha më hollësira. Ato që porsa më tha, mjaftonin për një dridhmë tmerri. Ndaj e shikova një çast me frikë e dyshim. Mbas pak mendova: Si ka mundësi të lejojë babai im, që të jetojnë mbi kokat tona të tillë gjakpirës! Si fëmijë, vendosa që këtë pyetje në mbrëmje t’ia bëja dhe tim eti. Ai mund t’ia bënte babait të vet, gjyshit të zvogëluar sa një grusht nga hallet. Le të na jepte ai “hesap!” Ndërkaq, gjyshja e përfundoi të krehurin dhe vërejti se i kisha humbur fjalët mbas asaj që më tha. Ndaj m’u kthye me të lutura e këshilla se nuk duhet t’i mendoja më fare ato shushunja fluturake. Bile, sikur të mos ua hidhja hiç sytë, siç bënte ajo, do të ishte akoma më mirë!
Ato minuta ngrija dhe e dëgjoja i trembur, por nuk besoja se ajo porosi ishte e lehtë për t’u realizuar. Vështirë të bësh shpërfillës një fëmijë, aq më tepër kur ka të bëjë me një qenie sa të brishtë në dukje, aq dhe gjakpirëse në thelb. Ndaj problemi koklavitej. “Sisëmbushurat me gjak!..”, pëshpërita duke ndier se po i kërcisja dhëmbët për herë të parë.
Kaq ishte e gjithë puna. I gjithë ngazëllimi për t’i pritur buzëmbrëmjet me zgjimin tundues të lakuriqëve mbi çatinë tonë, m’u kthye në trishtim. Nuk vononte dhe mbrëmja binte. Rrotull ballkonit të gjerë nisnin të rreshtoheshin fronet prej druri të veshur me lesh dhie përsipër. Të meruar nga dita e gjatë e verës, të gjithë uleshim sipas një radhe që nuk ishte prishur asnjëherë. Për disa çaste, gjithë familja shikonte nga deti, që llashpuriste si i pajetë valët në breg. Ndërsa tutje në horizont, dielli i përflakur si lëmsh i kuq i arratisur nga avlëmenda e gjyshes, përpiqej të shkiste pas Stërkënasë. Vetëm unë nuk shihja nga deti. Përqendrohesha te fytyrat e burrave, duke kërkuar rrugëdalje për “hallin” tim. Dhe halli im tani nuk ishte se sa sisë kishin ato dreqe, por si patën lejuar ata të dy, që të na rrinin gjakpirëset mbi kokë?!
Tek më panë që i shikoja me ngulm, ata i shkëmbyen vështrime me njëri-tjetrin dhe, pa fjalë, u përqendruan përsëri në misterin e djegies së lëmshit të kuq mbi det. Vërtet, ato çaste ishin të dhimbshme, se qielli përflakej gjithandej si të ndriçohej nga fenerët e tërë bashkëfshatarëve. Tamam si në rastet kur mblidheshin për ndonjë gjëmë, kur hidrocentralit të ri e dritëpaktë nuk i kishte ardhur ora të ndizej. Po kur ndizej, bënte që misteri i natës me fenerë, të humbte befas prej llambave elektrike.
“Shiko diellin, o bir! Mbaj frymën dhe dëgjo zhuritjen që do të bëjë uji, kur ai të zhytet i gjithë në det!”, më fliste magjepsshëm im atë, që të më hutonte krejt.
“Jo, dua të të shikoj ty dhe gjyshin! Dhe dua t’ju pyes, para se të dalin lakuriqët e natës për gjak!”, i thashë teksa lutesha me vete që dielli të mos binte aq shpejt. Se porsa të humbiste ai, moria e fluturakëve do të dilte si me komandë dhe, pasi të endej një copë herë sipër kokave tona, si për të na studiuar ç’sasi gjaku na kishte mbetur në rremba, zhdukej nëpër muzg.
“Pyetëm çfarë të duash, veç për numurin e sisëve të tyre mos më pyet më! E di mirë që kanë vetëm dy!”, m’u kthye babai qetësisht, pa e hequr shikimin nga caku ku dielli porsa zhytej në det.
“Jo, mos më thuaj për sisët e tyre, veç nëse ke dëgjuar që ata pinë gjak!”, i thashë me një frymë, që ta trondisja sadopak, nëse nuk e dinte këtë. Por ai shqiptoi:
“E di, o bir, që thithin gjak, por ende jo nga gjaku yt. Pastaj, edhe ne të rriturve nuk na ka mbetur shumë! Ndaj, mos u shqetëso!”, nënqeshi.
“E ditkeni dhe bashkë me gjyshin keni lejuar që gjakpirësit të rrojnë me ne?!”, theksova me një ton prej të madhi, që të ndjenin se akuza ishte e rëndë.
Në atë çast, gjyshja e ulur pak më tutje, vuri lëndueshëm buzën në gaz. “E kush, këta të dy t’i përzënë!? Jo, o djalë, këta s’kanë zemër të vrasin një mizë!..”, i përqeshi ajo dhe u lëshua në një të qeshur dufi.
Gjyshi, që nuk e priste nga goja e saj, kërceu si sportist nga froni dhe, trupvogël siç ishte, i qëndroi gjyshes pak përpara.
“E ç’janë këto dokrra që këput?!”, iu kthye me zë të prishur. “Pse nuk ngrihesh, zotrote, ti përzësh vetë!”, vazhdoi i prekur ngaqë gjyshja s’e linte të qeshurën.
Im atë, kur pa gjyshin të tjetërsuar, foli urtë që të mos acarohej më tepër:
“Baba, ti e di si flet mamaja, ndaj mos i jep udhë!”
“Po ta ketë gojën fare helm!”, ia bëri ai dhe shkoi të ulej në fron.
S’e kisha parë ndonjëherë gjyshin kaq të revoltuar dhe, të them të drejtën, unë u tremba. Por e qeshura që kishte mbërthyer gjyshen sikur më ngrohu. Jo për të bërë ndonjë gjë të madhe, por të paktën të mos e braktisja fronin tim si macja qoshen, sa herë dikush nga të shtëpisë gjuante ndonjë mushkonjë me shapkë.
Mbas asaj fjale, gjyshi nuk ndjehej i qetë. E qeshura tunduese e gjyshes e shqetësonte pa masë. I shndërruar krejt në fytyrën e thatë e të rrudhur, sa nga mosha e sa nga lodhja, gati dridhej prej poshtërimit që iu bë në sytë tanë. Qysh nga ajo ditë, atmosfera e ngrohtë e buzëmbrëmjeve tona të veçanta nisi të prishej.
“Sa i keq që jam!”, ia bëja me vete, teksa shikoja se që të dy idhujt e mi, të cilët i kisha përzgjedhur si shembull për jetën, tashmë m?i hidhnin stë vetëm shkarazi. Nganjëherë sikur nuk më kishin pranë. Më shmangnin për një pyetje, së cilës asnjëri nga të dy ende nuk i qe përgjigjur. As gjyshi, as babai. Por, ngaqë s’doja sherr midis tyre, vendosa që atë pyetje të mos ua bëja kurrmë. Le të mbetej një enigmë më tepër për fëmijërinë time plot andralla.
* * *
Pasi kaluan tre apo katër vjet, një pasdite më thirri im atë.
“Dëgjo, bir!”, më tha shtruar. “Dikur më kritikove pse nuk kam mundur të përzë nga shtëpia lakuriqtë gjakpirës. Më turbullove pa masë, sa nuk gjeta forca të të thosha gjysmë fjale. Por duhet të më besosh se nuk është e lehtë që ta vësh me ta, o bir! Dikur u mundova, por nuk ia dola mbanë. Dhe mos mendo se nuk jam i fortë! Ndaj të këshilloj që as ti mos ta vësh me ta! Sado që të vrasësh, do të bindesh veç për numërin e sisëve, siç u binda edhe unë dhe asgjë më shumë! Ndaj sa më larg tyre, se ndoshta një ditë, kur të binden se nuk ka më gjak për t’u thithur, ngrihen e ikin vetë!..”, përfundoi i mallëngjyer dhe heshti, sikur i prenë gjuhën.
Ai çast e përmbysi gjithçka. Zemërligur nga çfarë që më tha, e vështrova tim atë me dhimbsuri e keqardhje, por nuk mund t’i shëroja asnjë nga plagët e vjetra. Plagë që i ishin gjakosur keq edhe ditën kur na vdiq gjyshi. Se të gjithë e mësuan merakun e madh të tij: Pse lejoi të birin (babanë tim) që ta vinte qysh në të ri me lakuriqtë e natës?!
Ndaj, pak vite më pas, unë nuk desha të trazohesha fare me ta. Ika nga sytë këmbët larg shtëpisë sime me tjegulla, me shpresë se një ditë ata s’do gjejnë të thithin më gjak, dhe do të shporren vetë prej aty…
Athinë, 2007
Be First to Comment