Flurans ILIA: Shtëpia e zonjës Doolli

Këtu ku ujërat e lumit prekin buzën veriperëndimore të ishullit, ekzistonte dikur një pyll i madh. Në pranverë, ky vend ishte streha e një kolonie të pafundme zogjsh. Më i spikaturi një lloj gushëkuqi i quajtur “kardinal”, me bukuri të rrallë, në akord me natyrën dhe tingullin e kësaj toke.
Duhet të ketë qenë diku aty nga mesi i shekullit të XVII, kur guvernatori i parë i ishullit nxori dekretin e shpyllëzimit të kësaj hapësire për të krijuar toka të reja banimi.
Si fillim, aty u vendosën priftërinjtë dhe murgjërit e shoqërisë apostolike të Shën Sylpisit të sapo ardhur në Francën e Re, më një mijë e gjashtëqind e pesëdhjetë e shtatën. Pas armëpushimit të vitit një mijë e shtatëqind e një, me fisin autokton të Irokuajëve, në këtë hapësirë të shpyllëzuar u vendosën edhe nëntëmbëdhjetë “kolonët parë”.
Shtëpia e zonjës Doolli është e vetmja barakë përdhese që ka ngelur përmes shtëpive dykatëshe të kësaj lagjeje të populluar kryesisht nga emigrantë. E futur mes pemëve, me një palë shkallë që në mënyrë statike qëndrojnë çdo sezon të mbështetura në parvazin e çatisë së rrënuar, sikur i japin një dorë restauruese pamjes që godet sahora vështrimin tim nga dritarja e një dhome të mbushur me libra ku jam i ngujuar.
E zonja e shtëpisë është një grua tek të tetëdhjetat. E shoh përditë, teksa del në oborr dhe u thërret kafshëve. Është magjik ai çast kur menjëherë pas zërit të saj, ketra, lepuj dhe pëllumba të egër kardinalë, mblidhen pas duarve të saj të plakura.
Pemët e panumërta, që mbulojnë hapësirën midis nesh, shpesh turbullohen nga behja e papritur e ndonjë skifteri të ardhur prej kushedi se kujt lartësie, i cili gjuan pëllumbat e egër. Është një pamje mahnitëse dhe makabre njëherazi. Nuk më kanë zënë sytë kurrë më parë një skenë të tillë shpuplimi pas rrahjes së krahëve nëpër degë.
Shpesh netëve të lagështa të kësaj hapësire mistike, ndërsa jam në kërkimin e ndonjë metafore të padukshme, shoh kunadhe, dhelpëra që kalojnë vjedhurazi përmes këtij habitati të çuditshëm.
Kam parë edhe kastorë, qelbëza, rakunë, të cilët popullojnë tokat në muzg. Mace të përvjedhura nga muret e shtëpive gjejnë strehë në këtë oaz.
Në qendër të gjithë kësaj skene me një akt, pikërisht ajo, perëndesha mistike e kësaj hapësire mu si një shtatore e gdhendur në dru lisi e porsa zbritur qysh nga koha e Irokuajëve drejt e mbi ditët tona.
Me flokët e shpupuritura. Shtatlartë. Gjysmë e çmendur. Ndoshta tërësisht e çmendur? Imazh i cili shpesh shoqërohet nga aroma e barit magjik që vjen nga ana e territorit të saj, përmes pemëve udhëton në mënyrë klandestine, kapërcen çmendurinë morale të gardhit të drunjtë midis nesh, drejt edhe në flegrat e bahçes time.
Vëzhgoj gotën e verës së kuqe në dorë. Është një lëng i dalë nga mjegullat e Lombardisë, quhet “Nebbiolo”. Vreshta të cilat marrin frymë nën mjegull në luginat e këmbëve të Alpeve, gërryer nga lumi Adda. Ndaj edhe e thërrasin “mjergullushi” këtë lloj pjergulle. I ka rrënjët në gurë, në një lartësi bazë prej 300-400 metrash nga niveli i detit, pothuajse afër kufirit zviceran. Pastaj zbret butësisht dhe kryqëzohet si fatet e njerëzve drejt rrafshinave të Milanos, ku po ndodh një nga historitë më prekëse të letërsisë së përbotshme. Dashuria e një artisti të ri me një infermiere të quajtur Agnes von Kurowski. Është viti 1918, mu në zemër të Luftës së Parë Botërore dhe Milano është shndërruar në skenë makabre ndërluftimesh përmes zhgënjimit, frymës së fundit, pikëpyetjeve absurde, të keqes, vdekjes dhe jetës, edhe një nëntëmbëdhjetëvjeçari, i cili përshkon rrugët me një ambulancë të Kryqit të Kuq. E quajnë Ernest Hemingway.
Matanë gardhit, nuk e shoh, nuk i shohim fytyrat e njëri-tjetrit dhe komunikojmë veç me zë në largësi. Zonja e padukshme duke tymëzuar farëzimin hyjnor të natyrës më thotë:
– Don Florenzio, të mendosh që kemi kapërcyer kaq e kaq vështirësi në jetë për të mbërritur gjer këtu.
– Përse m’i thua këto fjalë pikërisht sot, Doolli?
– Sepse ta njoh aromën.
– Çfarë do të thuash me këtë? – e pyes, ndërsa i pari që më feks në mendje në çast është Lasgushi, me të folmen dhe imazhin e vet të pazakontë në një jetë të zakonshme.
– Nuk e di nëse të kam rrëfyer më parë. – vazhdon ajo. – Atë ditë, një mjegull si vello e bardhë, mbështillte butësisht kodrat në Catskills kur u shfaq Jimi Hendrix. «Elvisi i zi» siç e quanin. Qindra sy gjysmë të mbyllur pushtonin fushën e marrë me qira nga fermeri i lopëve “Max Yasgur” prej “Woodstock Ventures”, shoqëria e organizimit të festivalit të Woodstock-ut. Isha atje atë ditë. Jam ende atje këto ditë. Nuk e di përse kam menduar shpesh këto net për të shkretin Jimi. U largua shumë i ri nga kjo botë. E shoh në ëndërr sikur zbret nga çatia ime, që gati gati po shembet, ja, nga këto shkallët e drunjta, duke më pëshpëritur “Hear My Train A Comin’”, (Get My Heart Back Together Again).
– Doolliii … – i them me të qeshur, për ta sjellë paksa në humor, – si nuk më ke rrëfyer më parë, po ti paske qenë “Voodoo Child”?
Plaka shpërthen në të qeshura, të cilat shndërrohen në një kollë të thatë dhe mbytëse. Pastaj dëgjoj hapat e saj teksa fillojnë dhe shuhen përtej kësaj vije ndarëse që na afron dhe largon njëherazi, gardhit tonë të përbashkët, si muret e Tebës, duke më thënë:
– Asnjëherë nuk e kisha menduar se një ditë do vdisja nga një virus i padukshëm.
– Mos e thuaj atë fjalë, Doolli! Ti je ende e fortë, ti ke mbijetuar “Woodstock”-un!
E qeshura dhe kolla e thatë me vështirësi u përpoqën të shkulnin ato dy fjalë mirënjohjeje për trajsen e ushqimeve që kisha lënë ndaj gardhit të lidhur me spango në anën e saj, pa ju afruar, pa e prekur …
– Hasta la vista baby! And thank you very much! Në mbrëmje do e ndez një qiri dhe do lutem pranë ikonës së Jimit, për të gjithë njerëzit e kësaj bote, – më tha, duke hyrë brenda shtëpisë së saj.
Montreal, 28 mars 2020