"Një ditë gri dimri" nga Kliton Nesturi

Rrugën nga aeroporti për në shtëpi e bëra pa ndaluar fare. E them këtë, sepse unë kam një zakon: sa herë që vij nga larg, ndaloj të takoj një herë miqtë e mi në vendin tonë të takimit e, pasi mbaroj ndonjë punë që mund ta kem lënë në mes, nisem për në shtëpi. Nuk e di pse, por atë ditë ndjeva një dëshirë për t’u mbyllur disa orë në shtëpi, i vetëm në botën time. Porsa hyra, lashë valixhen në korridor, shkova në dhomën e gjumit dhe, si mora nga dollapi ndërresat, e harrova veten për më se treçerek ore nën pushtetin e ujit të ngrohtë të dushit. Tashmë, me robdëshambrin veshur, qëndroja ulur në kolltuk, duke pirë cigare e duke dëgjuar zërin e Erik Kleptonit, që kumbonte magjishëm nga altoparlantet e magnetofonit.
Për herë të parë pas kthimit në shtëpi, hodha sytë jashtë dritares. Dielli, që deri para një ore kishte ndriçuar ëmbël mbi qytet, tashmë ishte mbuluar nga retë, të cilat kishin hedhur ngado një ngjyrë gri të plumbtë e që, nga çasti në çast, mund të lëshonin aleatin e tyre të vjetër, shiun. Kjo ishte dita ime ideale, me të cilën isha dashuruar që në shkollën e mesme shumë vjet më parë, kur isha nxënës. Madje mbaj mend se këtë dashuri e kam shprehur për herë të parë teksa po ecja rrugës me Albanën, një mikeshën time. Kisha kohë që me këtë “të dashur” nuk isha takuar, e kjo kishte bërë që thellë në veten time të ndieja mall për të. Gjatë shërbimit jashtë shtetit, kisha menduar se me “këtë dashuri” do të takohesha atje, pasi ai vend në veri të Europës shquhej për takime të tilla, por, fatkeqësisht, nuk u realizua. Në kthim, mendova se “këtë dashuri” do të më duhej kohë që ta takoja, pasi në qytetin tim ditë të tilla janë të rralla. Thitha cigaren fort dhe e hodha vështrimin nga mali i Dajtit, përballë të cilit shihte njëra nga dritaret e studios sime.
Zilja e telefonit, që tringëlliu fort, më shkundi nga gjendja në të cilën kisha rënë. Instinktivisht, pashë orën. Kisha më se treçerek ore që rrija e vështroja jashtë ditën dhe retë, të cilat, ngadalë, po uleshin mbi qytet. Zilja u dëgjua sërish dhe unë, jo pa përtesë, u ngrita dhe shkova drejt telefonit. Mora receptorin në dorë dhe, si hoqa cigaren nga buzët, shqiptova:
– Po?…
– Jam Iliri…
Zëri i tij ishte paksa i ngjirur e i vrarë dhe dukej sikur vinte nga një tjetër botë.
– Si je? – e pyeta.
– Mirë… Amanti vdiq!… Aksident me makinë!
U drodha i tëri dhe cigarja më ra nga dora.
– Kur?
– Sot në mëngjes. Tani sapo e sollën nga morgu.
– Ti… nga po flet?
– Nga shtëpia e tij.
Psherëtiva.
– Po nisem!
Ula receptorin dhe pushtova kokën me duar. Amanti ishte një nga miqtë e mi më të ngushtë. Psherëtiva edhe një herë fort, mora cigaren që kishte rënë mbi tapet, e, si e shova në tavëll, ngrita receptorin e telefonit dhe formova një numër. Menjëherë, pas sinjalit të lirë, u përgjigj një zë femre:
– Urdhëroni!
– Dua një taksi!
– Adresa juaj, zotëri?
– Rruga “Aleksandër Moisiu”, numër 3615.
– Menjëherë, zotëri!
Ula receptorin dhe, i mpirë krejtësisht nga ky lajm, shkova ngadalë në dhomën e gjumit. Pasi mora nga dollapi kostumin e zi dhe një këmishë të bardhë, fillova të vishesha me ngathtësi. Sapo lidha këpucët, u dëgjua jashtë boria e taksisë. Vesha pardësynë dhe dola, duke mbyllur derën nga pas.
Shoferi i taksisë po më priste në këmbë para makinës, me derën e pasme të hapur.
-Për ku, zotëri?
Pa pasur fuqi të flisja, nxora nga xhepi kartëvizitën e Amantit, të cilën nuk e di pse e mbaja gjithnjë me vete, dhe ia dhashë. Ai, si mbylli derën time, shkoi në vendin e tij dhe, pas pak sekondash, taksia u nis. Ndërkohë nga radiokasetofoni u dëgjua zëri i folëses:
– Të nderuar dëgjues, mirëdita! Po japim buleti-nin e lajmeve. Presidenti i Republikës së…
– Të lutem, mbylle radion!
– Menjëherë! – tha shoferi dhe, si zgjati pak dorën, e mbylli radion, më vështroi për një çast nga paqyra dhe pastaj vazhdoi i qetë punën e tij.
Brenda në makinë zotëroi një heshtje e thellë dhe unë, si u mbështeta fort në ndenjëse, hodha vështrimin përjashta.
Pas pak dolëm në rrugën kryesore. Në atë orë trafiku ishte rënduar shumë dhe vargu i gjatë i makinave ecte mjaft ngadalë, i heshtur, si në një kortezh mortor. Pas çdo metri që linim pas, unë fillova të mësohesha me vdekjen e mikut tim. Thellë ndieja çudi për këtë mort, pasi Amanti ishte shumë i kujdesshëm, kur ndodhej në timon, aq sa unë nuk mbaja mend ndonjë incident me të. Me siguri, fajin e kanë pasur të tjerët, por kjo tani nuk kishte rëndësi fare. Ai nuk mund të ngjallej më…
Ne ishim pesë miq të ngushtë: Amanti, Beni, Iliri, Genci dhe unë. Nga të gjithë ne, Amanti ishte më i vogli në moshë, e ndoshta kjo ishte dhe arsyeja pse e donim më shumë. Vazhdimisht, mua më dukej se nga ne të pestë ai ishte më interesanti. Ndoshta vetë profesioni i tij, ai i arkeologut, të cilit i përkushtohej jashtëzakonisht, ishte një nga arsyet që e bënte të tillë në sytë tanë. Nganjëherë, ndërmjet nesh niste një debat i marrë se kush e kishte profesionin më të bukur e më interesant, debat që shpesh mbyllej me buzëqeshjen triumfuese të Amantit. Na dukej sikur ai jepej pas profesionit të tij deri në çmenduri, harrohej pas punës deri aty sa bëhej për ne fare i largët, ndjenjë që zgjaste te ne aq sa edhe mungesa e tij. Ai mburrej me profesionin e tij, pasi, siç shprehej shpesh, kishte se ç’të na tregonte. Mjaftonte që ta ngacmoje pak, dhe ai sillte në bisedat tona një atmosferë tjetër, kurse ne të tjerëve na dukej vetja si ata eksploratorët që hyjnë në një botë të panjohur. Ai zbulonte vazhdimisht para nesh një botë të varrosur, kurse ne vetëm sa e përjetonim atë. Fantazia jonë kapërcente kufijtë e kësaj jete që jetojmë, dhe shpesh e shihnim veten personazhe të lashtësisë, përjetonim të gjitha etapat dhe ngjarjet e saj, fillesat, lulëzimin, luftërat, tmerret, shkatërrimin. Ndryshe nga ata që na rrethonin në jetën e përditshme, na dukej vetja si njerëz të mbinatyrshëm që herë jetonim në atë botë, primitiven, të lashtën, të varrosurën, të harruarën, herë në këtë botë, të sotmen, modernen, të zhurmshmen, por asnjëherë nuk jetonim në të dyja njëkohësisht. Deri në ato çaste, këto përjetime kishin qenë nga të rrallat gjëra të bukura në jetën tonë. Tashmë, me këtë vdekje, kjo kënaqësi do të shuhej e do të varrosej, ashtu si edhe shumë të tjera që nuk do të kishin më atë shkëlqimin e mëparshëm.
Sa herë që do të luanim bilardo, do të na duhej të gjenim një partner të ri, pasi Genci nuk e luan këtë lojë dhe, dashur pa dashur, do të na kujtohej një dhembje, miku ynë. Kur të uleshim në shkallët e stadiumit për të ndjekur skuadrën tonë, mes thirrjeve dhe brohoritjeve do të mungonte zëri i tij. Edhe në tryezë, kur të uleshim me ndonjë rast ose edhe ashtu thjesht e rastësisht, do të mungonte prania e mbi të gjitha e qeshura e tij. Rrallëherë në jetën time kam parë njerëz të qeshin aq bukur si Amanti.
Kur ishe në shoqërinë e tij, nuk mërziteshe asnjëherë. Edhe ajo mërzi që mund të të kishte pushtuar deri në ato çaste, zhdukej e harrohej. Amanti kishte një veçori: ta largonte mërzinë si me magji, herë duke bërë shaka, herë duke pirë ose duke luajtur shah deri në mesnatë e herë duke të futur në disa biseda tepër serioze, nga të cilat dilje vetëm kur mbyllje sytë për të fjetur. Kurse vetë, për të kaluar mërzinë, mbyllej në studion e tij dhe qëndronte atje për aq kohë sa buzëqeshja i ravijëzohej sërish në fytyrë.
Kohët e fundit ne kishim filluar të takoheshim rrallë me të dhe çuditërisht e shihnim vazhdimisht të qeshur, ndoshta të lumtur. Ai nuk na thoshte gjë, por as ne nuk e pyesnim. Ndërmjet ne të pestëve ekzistonte një pakt: çdo lajm, çdo surprizë, lihej për çastin më të volitshëm për të gjithë.
– Më sill një relikt prej andej, kur të kthehesh, – më tha kur po ndaheshim në aeroport.
– Do të përpiqem, po nuk harrova, – ia ktheva me shaka.
– Kur të vish, do të të bëj një surprizë. – Dhe, duke buzëqeshur, më shkeli syrin.
– Çfarë? – e pyeta me të njëjtin ton.
– Kur të vish!…
Ashtu buzagaz, u përqafuam me njëri-tjetrin dhe u ndamë. Teksa largohesha, ktheva kokën dhe vura re se ai më përshëndeste me dorë. Tashmë, dhurata ime për Amantin ndodhej në valixhe, por ai nuk do ta merrte vesh kurrë ç’i kisha sjellë, ashtu si edhe unë nuk do ta marr vesh kurrë se cila ishte surpriza që ai do të më bënte kur të takoheshim. Ndoshta…
– Arritëm, zotëri! – foli shoferi i taksisë.
Unë u përmenda dhe vura re se kishim ndaluar para derës së shtëpisë së tij.
– E dhembshme! – psherëtiva dhe dora ime preku dorezën e derës.
Imagjinata ime, si e marrë, filloi të bënte përpara: Tani unë do të nxjerr nga xhepi një kartëmo-nedhë dhe do t’ia jap shoferit. Ai, duke e marrë, do të më thotë: “Falemnderit, zotëri!”, – kurse unë, pa e parë fare në fytyrë, do të hap derën e taksisë, do të dal dhe do ta mbyll nga pas. Kur unë do t’i afrohem portës së hekurt, taksia do të niset dhe, kur të eci nëpër oborr, ajo do të jetë zhdukur nga rruga. Do të kaloj kopshtin mes për mes dhe ngadalë do të ngjit shkallët e shtëpisë. Te dera do të takoj Ilirin ose dikë tjetër nga miqtë e mi. “Erdhe?” – do të më thotë, kurse unë, si ta takoj, i heshtur, do të hyj brenda. I ati, një burrë fisnik e flokëbardhë, do të ngrihet nga kolltuku i tij, të cilin e ka zhvendosur në dhomën e miqve, tashmë të mbushur plot me njerëz, dashamirë e të afërm, dhe do të vijë drejt meje me sy të përlotur. “Falemnderit që erdhe!” – do të më thotë dhe pastaj do të më përqafojë fort. Unë, për të fshehur lotët, do të shtrëngohem pas përqafi-mit dhe pastaj do ta marr për dore e do të drejtohem për te dhoma e Amantit, ku ai do të jetë i shtrirë mbi shtratin e tij të madh. E ëma do të më dalë përpara dhe, duke më përqafuar, do të më thotë: “Falemnderit, bir! Ty të kishte si vëlla!” Pastaj unë do të hyj në dhomën e tij, do të afrohem te shtrati, do të përkulem mbi Amantin, do ta puth, do t’ia prek duart e ftohta e, duke u gjunjëzuar, do të filloj të qaj si fëmijë. Miqtë e mi, pasi do të më lënë njëfarë kohe kështu, do të më marrin duke më ngritur nga krahët dhe së bashku do të ulemi në një kënd të shtëpisë, ku unë do të mund të qetësohem. Motra e mikut tim do të më sjellë kafen dhe unë, pasi ta takoj, me duart që më dridhen, do të marr filxhanin për të pirë kafen e vdekjes së mikut tim të vyer. Unë do ta pi atë në heshtje, ndërsa miqtë e mi, për ta thyer këtë situatë, do të më pyesin se si ia kalova gjatë shërbimit. Duke mos pasur fuqi të flas, unë do t’u përgjigjem shkurt e, pasi ta mbledh disi veten, do të ngrihem e do të shkoj në dhomën e miqve, ku ndodhen edhe njerëz të tjerë, dhe do të marr pjesë në biseda…
– Oh, miku im! – psherëtiva dhe mbështeta kokën pas xhamit të derës së taksisë, i cili qëndronte mbyllur, si kufi midis dy botëve.
– Keni nevojë për gjë, zotëri? – pyeti shoferi, duke u drejtuar nga unë.
Unë ngrita kokën dhe e pashë me vëmendje për herë të parë që nga çasti kur ishim takuar. Ishte një burrë rreth pesëdhjetë vjeç, i bëshëm, me një fytyrë të madhe e flokë të zinj të dredhur. Në fytyrën e tij, ku shquheshin dy rrudha të thella, lexohej seriozitet dhe dashamirësi. Sytë e tij të zinj më shihnin me vëmendje, si një njeri që duhet ruajtur nga ndonjë e papritur e pakëndshme.
– Nisu! Rruga “Aleksandër Moisiu”, numër 3615!
– Si urdhëron, zotëri! – tha ai dhe, si u kthye, vuri duart mbi timon.
– Më parë, ndalo te qoshja e rrugës, të blej një shishe konjak te marketi!
Më mirë se vetëm nuk mund ta qaja mikun tim. Ndërkohë që taksia u nis, unë u ngjesha fort pas ndenjëses dhe nga sytë filluan të më rridhnin lot…