“Ç’faj ke ti, moj bijë, po kujt t’ia hapim zemrën. Nuk zihen ngoje fjalët që më tha. Dhe se mos mori një a dy herë. Gjithë kohën me telefon në dorë. Kushedi ç’risk të është ruajtur, me kukudhin që na u bë peshqesh”.
E dinte ç’njeri e kishte babanë. Vinte çdo pesë a dhjetë vjet nga Amerika dhe mbahej rëndë-rëndë si aga. U kallte datën të gjithëve, i bënte të dridheshin. Me ta parë, me t’i dëgjuar zërin, fshihej, se i jepte dacka me shaka në të ndenjura. Të vetmet gjëra që kujtonte me ëndje prej tij ishin kostumet – ca copa të buta, ngjyrë kremi – dhe parfumet. Asaj, motrës dhe mamasë nuk u sillte as shami hundësh, kurse për vete kishte një valixhe të tërë me parfume e pomada.
Erdhi njëherë dhe e martoi me një gjysmak. Nuk e pyeti. Në greminë? Në greminë. Sapo u martuan, ia mbathi ai në Gjermani. Gjithë jetën prapa diellit.
Gjysmak gjysmak, por gjermanëve ua hodhi. Nga njëzet e pesë vjet në Gjermani, njëzet i kaloi me asistencë e me raporte. Bashkëfshatarët e atjeshëm thoshin se ishte i papërzier, i mbyllur. Ditë e natë dergjej në dhomë. Vinte për ndonjë Pashkë, e mbarste dhe ikte.
“Do vete”, i thoshte, “do mbledh rraqet dhe do kthehem për fare”.
Por tulatej prapë në dhomë. Merrte më pas ndonjë letër, ku i shkruante t’i dërgonte ajo ndonjë pare. I tillë zullap.
Vetë i rriti fëmijët. Herë bënte kamina – ca kohë kishte tri bashkë, i kujton dhe i ngjethet mishtë – herë në vresht, herë në punishte, herë në bahçe, qepë, patate. Dhrahmi e nga një dhrahmi, zgjidhte e lidhte sumbullën. Por ia doli. Njëri djalë polic në Athinë, i martuar, tjetri po mbaronte liceun në Paramithi. Gjer tek ajo qytezë arriti në jetë, kur vente për t’i larë e ndërruar, për t’u shpurë ndonjë byrek, ndoca trahana.
Të tjerët, babë e burrë, Amerikave e Gjermanive. Njëri, burri, doli në pension, por ndenji në Gjermani të shurroste birrë. E mblodhi mendjen nga ai. E çregjistroi. Tjetri erdhi nga Amerika për ta pleqëruar ajo. Por ia preu shkurt. “Në shtëpinë time s’ke vend”. Dhe fshati s’qe në hall për konakë të mbyllur. Nja dhjetë pleq e plaka kishin mbetur, tri a katër gra leshkorra, ca nipër e ca dhi. Shumica i kishin hequr qafe, ajo rropatej ende me nja katër a pesë kokë.
Ajo e lante, ajo i gatuante. Nuk i rëndej të pleqëruarit, por ndeshte prapë atë vështrimin. Qysh moteve kur kthehej përkohësisht nga mërgimi, e kishte kapur ndonjëherë gafil teksa i përgjonte shtatin. E mirëkuptonte deri diku. E ç’e kishte? Mos e njohu vajzë? Tani kuvendonin dhe ai vështrim, mu para syve të saj, i rrëshqiste nëpër trup. Por parfumet që ia pëlqente në vogëli i hidhte ende.
Gjithë ditën, i veshur e i ngjeshur, sorollatej nëpër fshat derë më derë, nuk zinte rehat. Njëherë që u fut ajo në katua e gjeti tek fërkohej pas një dhie. Ai u zu ngushtë dhe nisi t’i përkëdhelte kurrizin.
“E ke të mirë shytën”, i tha.
Atëherë filloi të merrte në telefon plaka e gra.
“Moj ti, sa vjen e rinohesh”, i tha njërës.
“Je e bukur”, i thoshte tjetrës.
“Tani që s’ke burrë do që të bëjmë shoqëri?”
I kallëzonin gratë këto. U thoshte edhe gjëra të tjera, që u vinte turp t’i përmendnin.
“Zuzar”, i thotë njëherë një grua. “Zhduku, mos dil në faqe të dheut, se do të të pështyj në surrat mu në mes të fshatit. E dimë kush je. Thefsh qafën, lugat”.
Me kalimin e kohës rrëshqiti fare. Kujtdo që ngrinte telefonin, plakë, fëmijë, plak, me të dëgjuar zë njeriu, nuk linte fjalë të ndyrë pa i thënë. Qenë hapur pëshpërimat nëpër fshat dhe atëherë e hoqi tezja mënjanë. E ç’t’i thoshte ajo? Po atij ç’t’i thoshte?
Një mbrëmje vonë i ra zilja e telefonit. E ngriti me zemër të dridhur dhe i dëgjoi frymëmarrjen.
“Po?” ia bëri.
U shastis ai një copë herë dhe pastaj i thotë me zë të ulët, duke u gëlltitur:
“Je e bukur, më pëlqen”.
Nuk ia mbylli. U shastis prapë.
“Po?” e nxiti me zë të ulët.
Sikur mori zemër dhe pak nga pak po i thoshte gjëra që s’ia nxë goja njeriut. Kur ndalonte një hop, ajo i thoshte me zë të ulët:
“Po?”
Në fund i thotë:
“E di cila jam?”
“Po”.
“Edhe unë e di kush je. Eja nga shtëpia tani. Do t’i kem fikur dritat…”
Qysh atëherë u rralluan shumë telefonatat. Flitej se e solli në terezi e bija. Kohë më vonë, në biseda që kurrë nuk morën dhenë, ç’nuk u tha.
“Tela të shkretë”, i dha fund një plakë njërës prej atyre bisedave.
Përktheu Romeo Çollaku
Sotiris Dhimitriu, ndër prozatorët më të shquar grekë, u lind më 1955-n në Povëll të Thesprotisë, u rrit në Gumenicë dhe jeton në Athinë. U shfaq në letrat greke më 1985-n me një përmbledhje poetike. Qysh atëherë e deri tani, ka botuar nëntë vëllime me tregime dhe pesë romane. Është vlerësuar me çmimin e Akademisë së Athinës (2013) dhe me çmimin “Diavazo” (1999 dhe 2002). Tregime e romane të tij janë përkthyer në disa gjuhë.
