“Melusina”
“Fjalët për mua janë gjallesa”, thotë që në fillim autori, Balil Gjini, duke na kujtuar si kalimthi se nuk do lexojmë një roman me heronj e konflikte, me padurimin për të parë që e mira triumfon apo e keqja…
Në roman janë tri gra; kjo trini siguron qëndrueshmëri, i jep volum, aq më tepër që e treta edhe emrin e ka prej qiejve: Anxhela. Emocioni i rrëfimit merr përparësi që në faqet e para dhe është lehtësisht e kuptueshme që autori ka zgjedhur këtë formë për të na tërhequr dhe ka neglizhuar dukshëm historinë si mundësi për ndërtimin e një romani të lexueshëm anë e mbanë dheut. Historia e martesës me Melusinën, e dashurisë (çfarë fjale e madhe) me Jehonën dhe e tërheqjes drejt Anxhelës, i shërbejnë autorit si këmbëza rrëfimi për t’u zhytur në errëtin e brendisë, për të nxjerrë nga aty, me litarët e fjalëve, kompleksitetin psikik të njeriut modern, madje duke bërë tangjente të mençura me të tjera kohë, që prej antikitetit.
Në thelb, një burrë i rrëfen lexuesit jetën e tij, të njerëzve të tij. Sa e mjerë do dukej kjo skemë sikur rrëfyes të mos ishte Balil Gjini. E ky është libri, në fakt. Në çdo fjali gjendet një figurë, një emocion, një lojë me fjalën, një grep i hedhur në inteligjencën e lexuesit, një rreze në emocionet e tij e lexuesi rikthehet, e sheh edhe njëherë frazën, i kënaqet rrëzëllimit të saj, thellësisë së mendimit, hijeshisë së shprehjes. Romane të tilla janë të rralla. Numërohen me gishta edhe në gjuhët e mëdha. Sepse këtu bëhet fjalë për stil, për sakrificë, për mvetësi të patjetërsueshme. Askujt s’ia mban të shkruajë si Balil Gjini. Në Francë kanë provuar ta imitojnë Célinë; kanë pjellë libra të vdekur. E përmenda Célinë, pasi është ‘stilisti’ më i madh europian i shekullit të kaluar. Librat e tij janë poema, simfoni shpirti, biseda inteligjente mbi veten dhe botën. E nuk bëhet fjalë për atë aksiomë, sipas së cilës nuk vlejnë artistët e mbyllur në kullën e tyre të fildishtë. Pasi kulla me miliona dritare në shkrimin e Gjinit na cik, na prek, na përkëdhel, na gërvisht, na kujton se cilët jemi te shtëpia jonë, te jeta jonë e shkuar dhe e sotme, te shoqëria që kemi krijuar, prej së cilës ankohemi ose me të cilën mburremi. Ka ironi të prajtë, sarkazëm të hidhur, humor marramendës, ka çaste që ke qejf ta ndërpresësh leximin e të thërrasësh dikë për të ndarë me të entuziazmin.
“…Shndërrohet në arixheshkë, që u shikon fatin pemëve në pëllëmbët e gjetheve”, për të kaluar te një frikë e përbindshme e trupëzimit: “Shikon me ndrojtje rreth e rrotull nga frika mos e bëjnë njeri…”. Rrëfyesi refuzon të bashkohet me përditshmërinë e bjerraditësve rreth e rrotull tij, jo se pret “të mbledhë nga thellësitë e guvave të veta pika keqardhjeje, që t’i kullojë pikë-pikë mbi rrjedhën e këtij ligjërimi”, anipse ky ligjërim përbën shqetësimin themelor të shkrimit në këtë roman dhe se ai duhet t’i përngjasë krejt për krejt të folurit bisedor, larg pozave e hierarkisë autor-lexues.
Më lejoni të them se shumëkush s’do të ndajë me mua këtë entuziazëm. Kjo s’më shqetëson hiç. Sepse ky është një privilegj i rrallë. Kurrë më parë s’kam pasur vështirësi të shkruaja për një libër si për “Melusina”, sepse s’kisha lexuar roman si ky. Autori ka eliminuar subjektin. Si në disa piktura, ku plotnia dhe emocioni i ngjyrave na e nis shpirtin në festë. Si në muzikë.
Gjendet në këtë libër intuita e një bote të mbuluar, që e zbulon gjuha, e vë në dukje si një pulsim pranvere apo emocion muzikal, sado e errët që duket aty-këtu. Momentet festive të lirizmit e erotizmit i japin librit një limfë të ëmbël e tërheqëse, edhe për lexues më pak kërkues.
Më 23 prill 2010, në Berat, Balil Gjini i jep fund romanit “Melusina”. Mbajeni mend këtë datë, për dy arsye: e para, autori me një bujari të jashtëzakonshme i ka dhuruar shkrimit shqip një roman marramendës dhe, e dyta, ka nënshkruar kufizimin më të pashpirt që një autor serioz i bën vetes: zvogëlimin e rrethit të lexuesve.
(“Melusina” – roman, “Zenit Editions”, Tiranë, 2011)
Arbër Ahmetaj
Arbër Ahmetaj lindi në Tropojë në vitin 1965. Është diplomuar për farmaci në universitetin e Tiranës dhe atë të Gjenevës. Në vitin 1986 filloi bashkëpunimin me shtypin shqiptar të asaj kohe dhe më pas punoi si gazetar në departamentin e informacionit në TVSH. Në vitin 1993 iu bashkua Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe u specializua për diplomaci në Oksford, Uashington, Gjenevë dhe Maltë. Pas detyrave të ndryshme në këtë ministri u emërua Sekretar i Parë në Ambasadën Shqiptare në Bukuresht. Nga shtatori i vitit 1997 jeton në Sion të Zvicrës, ku ushtron punën si farmacist. Disa nga veprat e tij në prozë janë "Fletëhyrje për në varr", "Varri i braktisur", "I huaji, ai kosovari", "Një natë te Luiza", "69 gra", "Procesi 3K", si dhe librat me poezi "Më mori malli e dashur" dhe "Poezi". Nga viti 2020 është Kryeredaktor i Revistës Letrare.
