(Shkëputur nga vëllimi: “El lado de la sombra” – Ana e hijes)
Dashuri e çmendur…
(Fjalë e urtë spanjolle)
Pasditen e kaluar, në shtëpinë botuese, përballë kangjellave të arkës, kur mora pagesën e punëve të mia të fundit, ju parashikuat se një ditë, atëherë kur s’do të na e priste fare mendja, njerëzit do të lodheshin me Emilian dhe unë ju premtova gra të tjera. Epo mirë, zotëria im Grinberg, ju gënjeva. Nuk ju gënjeva ngaqë e kisha llogaritur kështu, as nga inati, por sepse spontaniteti im është aq i ngadaltë saqë nëse unë do të isha përpjekur të gjeja një justifikim të menjëhershëm, do t’ju kisha nxehur pa mundur që t’ju bindja.
Ju thatë: “Fytyra bjonde si e arlekinit, e Emilias, dhe ato gjokse si dardha uji, janë si karamele të cilat çdo lexues i revistës ka kohë që i ka lëpirë. Është koha t’i futesh punës; të mos përsëritësh të njëjtin akuarel apo të njëjtin vizatim: të punosh seriozisht”. Unë e kuptoj se për të punuar seriozisht duhet të punoj me dëshirë, jo si një nxënës nën zgjedhën e detyrave të tij. Dëshirat e mia për të përshkruar Emilian nuk kanë mbaruar. Mjafton ta shohësh për të hedhur poshtë frikën e përsëritjeve. Sepse Emilia është një model i pafund, gjithmonë jam duke zbuluar në fizionominë e saj ose në trupin e saj një dritë të re, e cila ende nuk është vënë re. E vë veten në rrezik me modelin tim, si një eksplorator i cili do të zbulojë pyjet, malet, kështjellat, fundin e detit, dhe rigjej për lexuesit e revistës vagëllime të një bote të mrekullueshme, por ju, drejtori, tundni kokën, lëvizni njërën dorë, bërtisni “Jo!”, reklamoni, në vend të Emilias, një mori zonjushesh të tjera të parëndësishme. “Shko në ëmbëltore”, më urdhëroni, “nga ora shtatë deri në nëntë, dhe merr një shtysë. Duhet të lëvizësh, duhet të rinovohesh, miku im”. Me instiktin e pagabueshëm të një të verbri, ju mendoni se unë jam më shumë i interesuar për Emilian se sa për artin.
Është e çuditshme: dy herë dëgjova të njëjtat, ose gati të njëjtat, fjalë. Hera e parë ndodhi para shumë kohësh. Unë po varja pikturat e mia për një ekspozitë të titulluar Nëntë piktorë të rinj (një mijë vjet kanë kaluar që atëherë), kur një kolege, e cila ishte akoma e re për galeri dhe bienale, mërmëriti, sikur të mendonte me zë të lartë: “Jam gati të besoj se të pëlqejnë më shumë femrat që pikturon”. Ajo ditë nuk mbaroi pa ardhur ju, i shtyrë ndoshta nga instikti juaj i pagabueshëm, dhe më hapët tej e përtej revistën: ofertë e përbindëshme, ofertë e cila për çdo piktor tjetër do të ishte një shuplakë në fytyrë dhe të cilën unë e pranova në çast (edhepse ju e propozuat me fjalët: “E pres pa u nxituar. Në jetë nuk duhet të nxitohesh, nëse do që të të eci mirë”). I qetësuar, refuzova të pikturoja femra me diçka nga natyra e vdekur, siç i shohim ne piktorët, por t’i krijoja siç i duan të vdekshmit e zakonshëm. U vonova shumë për t’ju paralajmëruar se jo vetëm më kishit shpërngulur nga një rregull në një tjetër, por edhe më kishit ulur në një nivel prej vartësi. Ishte në rregull, sepse kisha gjetur rrugën time. Unë nuk përpiqesha të kopjoja mjeshtrit; isha më në fund unë, me thjeshtësi dhe natyrshmëri. Duhet të jesh ai që në vetvete je; asgjë nuk të hidhëron më shumë se sa një jetë e dyfishtë. Megjithëse miqtë e mi të vjetër të grupit Piktura e Re e shohin si një fat të shthurur i cili më ndau nga arti, duke më joshur me para dhe femra, për të më zhytur nëpër punëra pak a shumë të errëta, e kuptoj, nëse reflektoj, se ju ishit si një baba i dytë për mua. Ngaqë ju konsideroj të tillë, tani po ju shkruaj këtë letër.
Sa femra kaluan në studio! E harruat Irenën, zoti Grinberg? Ishte e gjatë, e zbehtë, me gërsheta të gjata, dhe kur qëndronte me shpinë, që unë ta pikturoja, këmbët e saj binin në një kënd të admirueshëm. Ju e shihnit me gojën si të një ujku të uritur. E keni harruar Antonian tonë, e famshme për atë shtrembërim të njërit sy, të cilin ju e quanit kalamendje e saj e veçantë? Mendoj në të gjitha ato me një lloj nostalgjie, por nëse i kujtoj një nga një ndihem me fat që janë larg.
Duke veshur tiparet e një babai të vërtetë, një ditë ju më qortuat: “Duhet të sigurosh kokën. Në këtë mizëri femrash, cili është ai që nuk do të humbiste? Artisti i Madh kacaviret, ngjitet lart, zbulon në turmë femrën unike dhe për rrjedhim të përsëritjes së pastër e respekton. Atëherë, ne pjesa më e madhe dashurohemi me modelin tënd dhe ngremë për ty një piedestal, nga i cili askush nuk mund të të zbresë me goditjen e parë”.
Doje të thoshe se bota komplotoi që unë të dukesha një shembull butësie. Izaura, e cila për forcën e saj si kafshë e re, hodhi poshtë të vetmen ide të veshjes dhe gjithmonë ishte me rrufë, u sëmur. Nuk them për Antonian as për Violetën. Telefoni i Saturnës funksiononte keq. Unë kisha humbur gjurmët e Irenës. I shqetësuar, sepse ishte e shtunë dhe të hënën duhet të dorëzoja punët, i rash kryq e tërthorë, parkut Çakabuko, duke marrë pak diell. Kur kalova nga parku në sektorin të cilin pensionistët e quajnë në kuptimin e mirëfilltë të fjalës kopshti italian, pashë, në të majtë, në fund të një shtegu të kuq të rrethuar nga gurë simetrik prej bari, mikun tim Braulion, të mbuluar nga coha e zezë e makinës së tij, duke fotografuar një zonjushë bjonde dhe të gjatë, të veshur në të gjelbër, të ulur në një stol mermeri, poshtë harkut të një qiparisi. Brenda vetes thashë: “Eshtë një pikturë e Gaston Latouçes”. Ndërsa largohesha, ideja e pikturës më çoi tek ajo e modelit dhe mendova se po më ikte zgjidhja. U ktheva mbrapsht. Si një kuzhinier i cili kthehet dhe provon përsëri, zoti Braulio po përpunonte pllakat e tij.
Zonjusha ishte zhdukur.
E pyeta:
– Cila është? Mendon se do të kthehet?
– Duhet të kthehet. Nëse nuk kthehet duhet të ha fotografitë? Jo, miku im, kjo punë nuk bëhet kështu.
Pasi i shpjegova gjendjen, i thashë zotit Braulio:
– Më duhet sa më shpejt të jetë e mundur një model. Ndoshta ti mund të flasësh me zonjushen.
– Lerma mua në dorë – u përgjigj.
– I thuaj që të vijë e të bisedojmë në shtëpi. E kujton numrin tim?
– Nuk më duhet numri. Është shtëpia e cila duket si një figurë bashi.
Megjithëse shtëpia ime, e cila formon një kënd, nuk duket si figurë bashi por një bash i vërtetë, e kuptova se zoti Braulio e dinte; sipas gjendjes shpirtërore, unë e shoh si një bash që ka përparuar fitimtar mbi të gjelbrën e parkut ose si një majë të mprehtë e cila rëndon mbi zemrën time me hijen e peshës së mureve, ku njëra apo tjetra dritare, shumë shpejt, hapet heshturazi përgjysmë.
Po nxehja ujin për mate, kur ra zilja. Hapa portën: Emilia, femra unike, për të cilën ju flisnit me të madhe dhe tani kundërshtoni, hyri në shtëpinë time.
– Fotografi më foli – më tha. – Asnjëherë nuk kam punuar si model, por jam e gatshme për gjithçka.
Buzëqeshi, sepse ishte në një nga ditët e saj të gëzuara dhe budallaqe. Mendoj se u dashurova menjëherë, megjithëse nuk është e mundur por në realitet procesi do të zgjaste një javë. Pa qejf mendova: “Meqenëse kurrë nuk ka punuar si modele, nuk e di se sa do të paguhet; duhet t’ia them; do t’i duket pak”.
Që të mos dyshonte se isha një idiot, kishte disa momente që nuk po flisja, e justifikova heshtjen time:
– Jam duke menduar për diçka të cilën më pas do ta rregullojmë.
– Për çfarë? – më pyeti.
– Do ta rregullojmë pastaj – përsërita.
Be First to Comment