Ara e mirë

Luginën e vogël afër shtëpisë e mbaj mend përplot therra e lisa të rrallë. E quanim “Therrishtë”, por edhe “Zabeli i rrallë”. Të parët kishin të drejtë që e pagëzuan ashtu, sepse vërtet ishte një therrishtë e dendur, plot e përplot therra, kaça, murriza e kërpnaja. Në mesin e tyre mezi gjeje ndonjë lis, që ishte bërë tra apo dysheme.
Një ditë baba i tha nënës: “Ara e Lugut dhe Ara Maslame nuk mjaftojnë. Duhet të çelim arë të re.”. Nëna sikur u mendua cazë: “me çelë arë, duhet punë”, por babës nuk i tha gjë. Edhe ajo dëshironte të kishim një arë më shumë e një therrishtë më pak, tashmë që ishim shtuar edhe me një më shumë në familje.
Në fshatin tjetër, pas “Kodrës së luleve”, Ymeri kishte shtatë djem. Të rritur. Të gjithë të fortë për punë. Mjerisht nuk kishin ku ta derdhnin atë energji djaloshare. Të shtatë djemtë dhe baba i tyre kërkonin punë. Çfarëdoqoftë.
Shëngjergji nuk kishte edhe dy javë. Baba e takoi në udhëkryq e i tha: “Ymer, dua të çel një arë të re. Ti djemtë i ke ngat veti. Nesër vetë i teti dhe unë me ju do t’ia nisim te “Zabeli i rrallë”. Në therrishtë…
Të nesërmen, dalëngadalë, nisi të lindte një arë e re. Një “Arë e mirë”, siç do ta quante baba më vonë. Së pari i prenë therrat, kërpnajat, kaçat e murrizat. Dikush i ngrinte zhag therrishtës, të tjerët i palonin në një skaj. Mbetën vetëm lisat, të çliruar pakëz nga ajo zapullimë e atij handraku. Pastaj u erdhi radha edhe atyre. “Zabeli i rrallë” dukej edhe më i rrallë, ama nga truqi i druve u bë një kodër e vogël. Në një vend i paluan trungjet, afër tyre degët e trasha dhe në skajin tjetër dushkun për dhentë. Disa druna të gjatë dhe të drejtë baba i lënte në veti. Ymeri i tha: “Mos e paske nermen shpi me ndreq?”. Vërtet ashtu ishte. Baba dëshironte të bënte shtëpi të re, sepse ajo ku jetonim nuk i plotësonte kushtet. Njëmend ne e patëm zgjeruar e shtuar do dhoma, por ajo shtëpi s’bëhej.
Kur erdhi puna te shkulja e rrënjëve, ne fëmijët menduam se kjo punë nuk mund të bëhej as për vite të tëra. Therrishta dukej një kurrgjë, por rrënjët i kishte të shpeshta, të thella, të kurthëruara: rrënjë therrash, murrizash, kaçash e lloje të tjera, që krijonin një mozaik rrënjësh. Ishin përqafuar mes vete thellë në tokë. Nga dashuria. Apo nga frika?! Ne vetëm shikonim ata gjarpërinj nëntokësorë, që na tmerronin. Dikush tha: “Rrënjët nuk dalin fare, sidomos rrënjët e therrave!”.
“Dalin, dalin…”, tha xha Ymeri, “dora e punëtorit i qet fare!”. Atëherë ne sikur i harruam rrënjët dhe menduam për duart. Të gjithë i ngritëm para sysh dhe pyetëm veten se çfarë është dora e punëtorit. Xha Ymeri drejtoi trupin një çast, me shpinë dore fshiu djersët që i rridhnin ballit dhe kur na pa, bërtiti: “Edhe ato duar i qesin fare rrënjët e këqija! Vetëm edhe pak sa të rryhen.”. Ne u gëzuam se edhe duart tona një ditë do të bëheshin të vyeshme, ndaj i hapëm sytë drejt rrënjëve, që po jepnin shpirt para kazmave, tërnakopëve e sëpatave.
Pas një muaji punë, therrishta u kthye në diçka tjetër. Dukej si një kryelanë e shprishur. Cungat e nxjerrë me rrënjë përpjetë ngjanin si dhëmbë lugetërish. Kështu, deri në vjeshtë, ajo kaloi një fazë tranzicioni: nga një therrishtë e keqe në një arë e mirë. Bile ne fëmijët nisëm ta quanim “Rrënjishtë”. Kështu ngjau deri në vjeshtë, kur Ymeri i shkundi rrënjët e cungët, i ngarkoi disa në qerre e disa në krahë dhe i çoi në shtëpinë e vet. Ky ishte shpërblimi për punën e bërë. Dhe e falënderoi babën. Vetë e dëgjova kur i tha: “Boll është kjo, një muaj na e hoqe bukën ne meshkujve dhe drutë e dimrit i siguruam.”.
Ditën që në “Rrënjishtë” nuk mbeti asnjë rrënjë, në fytyrën e babës vërejta një gëzim të papërshkrueshëm. Na mblodhi neve fëmijëve e na tha: “E shihni si u bë therrishta? U bë një arë e mirë. Ndoshta ara më e mirë që kemi.”. Ne fëmijët të gëzuar bërtitëm si në kor: “Araaa e miiiirëëë…!”.
Vërtet ajo u bë ara më e mirë. Sepse baba e punonte me shpirt. Vetëm kështu, thoshte ai, kjo nuk kthehet kurrë në therrishtë. “Ara e mirë” e bënte edhe grurin, edhe misrin, edhe duhanin, edhe patatet, edhe… vetëm njeriun nuk e bënte. Por, pas njëzet e ca vitesh, baba u mplak. E lëshoi takati dhe nuk mund ta punonte arën ashtu si kishte qejf. Vëllai, që kishte lindur kur therrishta u kthye në arë të mirë, për shkak të ndjekjeve nga njerëzit e pushtetit, u desh të merrte botën në sy. Unë prej disa vitesh punoja në qytet dhe isha aq i zënë sa nuk më dilte kohë të vizitoja familjen aq shpesh, lëre më të merresha me punët e bujqësisë. Kështu, “Ara e mirë”, për një kohë, u kthye në lëndinë ku kullosnim lopën. Therrat kryeneçe po ngrinin kokën sërish e po e kthenin në “Zabel të rrallë” apo në “Therrishtë të keqe”. Çdo therrë që dilte shponte zemrën e babës dhe tonat.
Një të dielë, kur po kthehesha nga fshati në qytet, baba më përcolli më gjatë. I thashë të kthehej. “Jo, po të përcjell deri te “Therrishta”, më tha e sytë iu mbushën me lot. Unë u tmerrova: ishte hera e parë që po e dëgjoja ta quante ashtu “Arën e mirë”. E përshëndeta pa mundur të nxjerr zë.