Ajo ishte e shëmtuar. Kështu kishte qenë gjithmonë, e shëmtuar. Në të vërtetë, asnjë tipar nuk mund t’ia përgojoje; nuk kishte as hundë të madhe, as veshë llapushë, as dhëmbë të dalë, as këmbë të shtrembëta, as ndonjë bel si fuçi. Gjithçka tek ajo qe normale, krejtësisht normale. E megjithatë, prapë së prapë, mbetej e shëmtuar.
Shëmtia e saj ishte diçka e ndërlikuar. Shfaqej në çastin kur ajo fillonte të vepronte, d.m.th kur fliste, ecte, gëzohej, qante… Madje edhe kur flinte ishte e shëmtuar.
Shpesh herë e shihte veten në pasqyrë me orë të tëra duke u munduar të gjente se ku gjendej shtrembëria për të cilën shoqkat vazhdimisht e përqeshnin, mirëpo, ashtu e vogël siç qe, nuk arrinte dot ta kuptonte. Megjithatë, pasqyra diçka e tregonte qartë: shoqet ishin më të bukura. Por edhe ajo nuk ishte e shëmtuar. Pse atëherë e shpotisnin?
I kish kapur veshi aty-këtu ndonjë frazë, si p.sh: “Sa e shpëlarë!” ose “Sa pa kripë që është!”, por asnjëherë nuk kish arritur t’ua zbërthente kuptimin. Kurrë nuk pat mundur të dallonte se në ç’pjesë të fytyrës apo të trupit gjendeshin këto mangësira, që e bënin aq të papreferueshme. Dhe kishte qenë ndoshta kjo arsyeja që vajzat e tjera e llogarisnin përherë si të fundit (ose nuk e llogarisnin fare). Edhe kur luanin, atë e përdornin për të rrotulluar litarin, në “syllambyllsi” asaj ia lidhnin sytë, përherë i bënin hile, kurse, në rastet kur dikush dilte tepër në lojë, pa ngurruar aspak asaj i thoshin të largohej. Kur rrëfenin përralla apo histori, asaj nuk ia vinin veshin kurrë, pasi kishin ëndje të dëgjonin përrallat e më të bukurës. Kështu, ajo tërhiqej në heshtje. Në të shumtën e rasteve nuk merrte pjesë fare në lojëra, sepse komandonin bukuroshet, kurse të tjerat u mbanin anën atyre, që të fitonin simpatinë e më të bukurave. Ndaj vajzës i mbetej përherë roli i tundjes së litarit e rrjedhimisht kurrë nuk mësoi të lozte mirë.
Kush e di sa herë u ishte lutur shoqeve që të futej edhe ajo në lojë, por ato, të rrëmbyera nga kënaqësia e pa kujdes, i përgjigjeshin: “Ja, sa të mbarojmë ne!” ose ia prisnin shkurt: “Moj ti, edhe të kërcesh nuk di, do që të na lësh edhe neve pa luajtur?”. Ndodhte ndonjëherë që t’ua prekte zemrat me lutjet e zgjatura. Atëherë, si të zëna në faj, e lejonin për pak. Ah, ato ishin çastet më të lumtura, më të mrekullueshme, por dhe më të tensionuarat. Qëndronte para litarit që vërtitej në ajër, duke matur me ankth çastin e futjes. E dinte se pas shpinës shoqet prisnin plot padurim e mosbesim dhe, nëse do vonohej, ato i kishin të gatshme fjalët për t’i treguar edhe një herë se sa e paaftë qe. Kështu, e tensionuar dhe e ngutur, futej pa u matur mirë, por litari i ngatërrohej nëpër këmbë e loja prishej. Atëherë kthehej e bindur dhe kapte sërish bishtin e litarit. Kur ndodhte të futej mirë, zemra i hovte nga një gëzim i shfrenuar dhe vazhdonte të kërcente, të kërcente e të kërcente, duke u lutur të zgjaste pafund ajo hare.
Por shoqet nuk kishin aq durim sa ta linin edhe atë të kënaqej, ndaj e prishnin vetë ritmin e litarit. Protestonte, por, duke parë se i kundërviheshin të gjitha e ngaqë nuk donte ta dëbonin fare nga loja, kthehej te bishti. Se nëse ato i suleshin duke gërthitur dhe grindja thellohej, ajo e dinte mirë që do ta “përcillnin” duke i ngjitur nga pas edhe ato fjalët që e lëndonin: “Shko moj budallaçkë të shohësh veten në pasqyrë sa e bukur je!”.
E kish provuar sa e sa herë atë gjë; ajo largohej e lënduar dhe ulej në një cep të largët të oborrit, duke gëlltitur me mund një gulç lotësh të mbledhur në grykë. Ashtu, e vetmuar, në skaj, priste me shpresë që shoqet të pendoheshin për sjelljen dhe fyerjet e tyre. Por më kot. Asnjëra nuk i kish shkuar kurrë ta puthte e t’i kërkonte falje. Vajzat, të rrëmbyera nga hareja e tyre, vazhdonin lojën pa e çarë kokën për të. Sa do donte ajo që sikur vetëm një herë t’i afroheshin ngadalë dhe, duke i buzëqeshur, ta merrnin për duarsh, ta ftonin mes tyre! Kaq do mjaftonte dhe ajo do t’i falte, menjëherë do t’i falte, me gjithë zemër do t’i falte, me gjithë shpirt do t’i falte… por askush nuk pati ndonjëherë nevojë për faljen e së shëmtuarës. Kurrë!
Atëherë ajo ngjitej sipër në shtëpi, ulej para pasqyrës dhe këqyrte veten. E dinte. Pas disa ditësh, duke mos duruar dot vetminë, do shkonte prapë pranë tyre e do t’u kërkonte të luanin bashkë… dhe ato do t’i zgjasnin sërish bishtin e litarit.
Shihej në pasqyrë. Prekte flokët, faqet, qafën dhe i vinte keq për veten. Dhe pse të gjitha këto? Sepse ishte e shëmtuar.
Një herë pyeti të ëmën nëse ishte vërtet kaq e shëmtuar. Nëna e rrëmbeu menjëherë në gji dhe, duke e shtrënguar, iu përgjigj: “Jo, shpirt i mamit, aspak nuk je. Kush të ka thënë kështu? Jo, të keqen mami. Jo, ylli i mamit”.
Me fytyrën fshehur nën gushën e ngrohtë të nënës u ndje më e mbrojtur dhe, brenda vetes, diçka sikur i thoshte se vërtet nuk qe e shëmtuar. Sidomos, kur ëma, tek e përkëdhelte, i tregonte se ç’vajzë e pastër, e urtë, punëtore dhe e mençur ishte… kish ndjerë përbrenda një siguri e qetësi. Nja dy herë qe orvatur ta ndërpriste nënën e ta pyeste se përse atëherë e quanin shoqet të shëmtuar, por pat hequr dorë, sepse… sepse… As që e vrau mendjen përse. E kish lënë veten të përhumbej ashtu, gjysmë e përgjumur dhe e strukur në përkëdhelitë e ëmbla.
Kur prindërit nuk ndodheshin në shtëpi, ajo kyçte derën dhe turrej te dollapi i rrobave. Nxirrte fustanin e kaltër, merrte nga sirtari bizhuteritë e mamasë, zbukurohej e ndriçohej me to, dhe shihej në pasqyrë. Vetja i dukej e bukur për çudi. Në të tilla raste provonte gëzim dhe padurim njëherësh. Kështu duhej ta shihnin shoqet dhe do bindeshin se bënin mjaft gabim që e fyenin. Ajo nuk ishte aspak e shëmtuar.
Vallëzonte, rrotullohej, valëvitej, fluturonte para pasqyrës, duke imituar një nga këngëtaret e njohura që shihte në TV. Sepse, në të vërtetë, ëndrra e saj qe të bëhej këngëtare, dhe e famshme madje. E kur të bëhej e tillë, njerëzit do t’ia dëgjonin këngën me kënaqësi, do ta duartrokisnin fort, me siguri, dhe jo si ato shoqet e saja, që donin të dëgjonin vetëm këngën e më të bukurës. Gabonin shoqet. Edhe ajo të mirë e kishte zërin. Madje, sa herë vinin në shtëpi miq apo kushërinj, e vinin të këndonte. Sikur ta shihnin shoqet sa fort e duartrokisnin ata. Sikur ta dëgjonin sa mirë interpretonte. Sikur sa shikonin sa e bukur ishte para pasqyrës, veshur me fustanin e kaltër dhe me bizhuteritë e mamasë, sikur ta shikonin vërtet (por, vërtet ama) me siguri nuk do ta fyenin e nuk do ta mënjanonin… sepse ajo, me gjithë mend nuk kish asnjë tipar të shëmtuar, aspak. Jo. Ajo ishte normale, krejtësisht normale. Po pse atëherë e quanin “pa kripë e të shpëlarë”?
Ca kohë kish menduar se gjithë e fshehta e suksesit për të qenë e pëlqyeshme gjendej te nazet dhe përkëdhelitë që bënin vajzat e bukura. I kish vërejtur me kujdes llastimet e tyre të këndshme, fintet apo mënyrat sesi i lëviznin duart si balerina. E nxitur nga kjo ide ishte përpjekur edhe ajo para pasqyrës të shpikte ca naze apo të përdridhte duart si balerinë.
Hoqi dorë. Nuk ishte e aftë. Asnjë fint, asnjë lajkatim, asnjë buzëqeshje e sajuar nuk i shkonte.
Qëndroi përballë pasqyrës, nga ku riprodhimi i saj po e shikonte me ca sy të pikëlluar. Preku flokët. I ngriti përpjetë. I uli poshtë. Preku qafën, preku gushën dhe buzët. Futi gishtin në hundë dhe e kroi fort, se po i hante keq… u ngrit pastaj e vajti te dhoma e mamasë, ku ajo po qepte diçka, ndenjur mbi krevat. U ul. Mbështeti kokën mbi trupin e saj me erë të njohur nëne… dhe heshti.
Pastaj nuk heshti.
– Mami…
– Çfarë do, shpirti i mamit?
– Kam dëgjuar se ka mjekë që bëjnë operacione fytyrat dhe i zbukurojnë. Është e vërtetë?
– E vërtetë është, zemra e mamit.
– Po sikur… një ditë… unë të vija në shtëpi… me një fytyrë tjetër, më të bukur… do më doje prapë si vajzën tënde? Thuaj të vërtetën! Do të më doje njëlloj si më parë?
– Nëna të do sido që të jesh, o bijë. Por ti nuk je e shëmtuar, shpirt i mamit.
– Jo, mami, e di. E di unë, e di. Jam e shëmtuar. Pse më gënjen?
– Mos e lëndo kështu mamin, moj zemër! Mami nuk të gënjen. Nënat kurrë nuk gënjejnë. Pa eja tek pasqyra dhe më thuaj se pse qenke e shëmtuar!
– Jo, jo mama nuk vij… te pasqyra.
Nëna e mbështolli të tërën me krahë, e futi nën gushë dhe nisi ta lëkundte e t’i këndonte si të ishte bebe e vogël.
– Pse mërzitesh kot, zemra ime? Mami ty të ka yll, mami të ka artiste…
– Të vërtetën thua mama, të vërtetën?
– …
– Hë mama, fol!
– Nënat… thonë gjithmonë të vërtetën, o shpirt, vetëm të vërtetën. Por a e di ti se mami ka porositur një fustan të ri për ty? Më të bukur do të ta bëj edhe se ai i kaltri. Kur ta veshësh, do shohësh se mami të ka yll, se mami të ka lule, se mami të ka…
Ashtu, në atë përqafim të butë, ajo e harroi fare se ishte e shëmtuar, sepse dalëngadalë po e kapiste një përgjumje e ëmbël, mbështjellë nga gusha e ngrohtë e së ëmës dhe nga nanurisja e saj monotone: “Shpirti i mamit, zemra e mamit”.
E megjithatë, edhe kur flinte, ajo ishte e shëmtuar.
Kështu kish për të qenë gjithmonë… e shëmtuar.
Prill 1992
(Nga libri “Gjak lulesh”, 1993)
