Gabriele D’Annunzio – (Peskara, 12 mars 1863 – Gardone Riviera, 1 mars 1938)
Shkrimtar, dramaturg, poet dhe gazetar, politikan dhe komandant ushtarak, deputet dhe Princ i Montenevoso, titull ky i dhënë në vitin 1924, nga Vittorio Emanuele III. ‘Poet i shenjtë’; profet apo parathënës, një figurë poliedrike, që jetoi në mënyrë të paimitueshme, siç shprehej edhe vetë “Il Vate”. Një vepër letrare e vrullshme dhe thuajse e paimitueshme, po të përjashtohen krijimet e tij të para, qoftë në poezi, ku qartazi duket ndikimi i Karduçit, qoftë në prozë, me “Novelat e Peskarës”, të shkruara sipas modelit të Xhovani Vergës. Me një stil madhështor dhe një prozë melodike, shkruan romanet “Kënaqësia”, “I pafajshmi”, “Triumfi i vdekjes” dhe “Zjarri”, ndërsa i frymëzuar nga dashuria e zjarrtë për aktoren Eleonora Duse, shkruan tragjeditë “Qyteti i vdekur” dhe “Franceska nga Rimini”.
Reformator i poezisë italiane me përmbledhjen poetike “Këngë e re”, por sidomos me librin “Laudi” (konceptuar si një grupim prej shtatë librash, ku spikat libri i tretë “Alcyone”), në të cilin, gjithnjë besnik i rrymës dekadente, himnizon shpirtin e kohës së tij dhe atë të Supernjeriut.
Poezitë e ciklit të mëposhtëm janë disa nga më të famshmet e D`Anuncios, shkëputur nga vëllimet: “Alcyone”, “Këngë e re” dhe “Elektra”.
Shtrëngohu tek unë
Shtrëngohu tek unë
lëshohu tek unë
e sigurt.
S’do të braktis
dhe ti s’do më braktisësh.
Do ta gjejmë,
do ta gjejmë të vërtetën sekrete
mbi të cilën dashuria jonë
mund të mbështetet gjithmonë,
e qëndrueshme.
Mos u mbyll nga unë,
mos vuaj vetëm,
mos ma fshih vuajtjen!
Folmë,
kur zemra
të fryhet nga marazi.
Lërmë të shpresoj
se unë mund të të ngushëlloj.
Për asgjë mos të heshtim mes nesh
dhe asgjë mos të fshehim.
Guxoj të kujtoj një pakt
që ti vetë e vure.
Folmë
dhe do të përgjigjem
gjithmonë pa gënjyer
Lërmë të të ndihmoj
mbasi prej teje
më vjen shumë mirësi!
Qëndro!
Qëndro! Mbështetu tek unë.
Mos ik.
Unë do të ruaj. Do të mbroj.
Do pendohesh për gjithçka, përveç që ke ardhur tek unë, lirisht, krenarisht.
Të dua. Nuk kam asnjë mendim që mos të jetë i yti;
nuk kam në gjak asnjë dëshirë që mos të jetë për ty.
E di. Nuk shoh në jetën time tjetër shoqe, nuk shoh gëzim tjetër.
Qëndro.
Mbështetu. Mos druaj nga asgjë.
Fli këtë natë mbi zemrën time…
Gojëza
Je si një lule e vogël
ti ke një gojëz
një çikë, vërtet një çikë
të zjarrtë.
Hajt, jepma, jepma
është si një trëndafil i vogël
jepma një puthje
jepma, Kanetela!
Jepma dhe merre
një puthje të vockël
si kjo gojëza jote
që përngjan me një trëndafil të vogël
një çikë, vërtet një çikë
të zjarrtë.
Këndo gëzimin
Këndo gëzimin! Unë dua të të rrethoj
me të gjitha lulet, sepse ti lartëson
gëzimin, gëzimin, gëzimin,
këtë dhurues të shkëlqyer!
Këndo gëzimin e pafund për të jetuar,
për të qenë e fortë, për të qenë e re,
për të kafshuar frytet tokësore
me të fortët dhe të bardhët dhëmbë makut,
për të vënë duart e guximshme dhe epshore
mbi çdo gjë të ëmbël të prekshme,
për të tendosur harkun mbi çdo
pre të njomë që dëshira synon
dhe për të dëgjuar të gjitha muzikat,
dhe për të parë me sy flakërues
fytyrën hyjnore të botës
si i dashuruari sheh të dashurën,
për të adhuruar çdo formë fluturake,
çdo shenjë të mugët, çdo imazh
të kotë, çdo hir jetëshkurtër,
çdo shfaqje në orën e vockël.
Këndo gëzimin! Larg shpirtit
tonë dhimbja, petk i përhimët.
Është një skllav i mjerë ai,
që me dhimbjen bën petkun e tij.
Gëzimin për ty. Mysafire! Unë dua
të të vesh me purpurin më të kuq
edhe sikur të më duhej ta ngjyeja
pëlhurën në gjakun e venave të mia.
Me të gjitha lulet dua të të rrethoj
e shpërfytyruar, sepse ti lartëson
gëzimin, gëzimin, gëzimin,
këtë krijues të pamposhtur!
O drapër i hënës së ngrënë
O drapër i hënës së ngrënë,
që shkëlqen mbi ujërat e shkreta,
o drapër i argjendtë, ç’drithërishtë ëndrrash
valëzon në vezullimin tënd të lehtë këtu poshtë!
Dihatje të lehta gjethesh,
psherëtima lulesh nga pylli
derdhen në det: as këngë, as thirrje
as tingull gjëkundi heshtjes së pacak.
Sfilitur nga dashuria, nga kënaqësia,
botë e t’gjallëve përgjumet…
O drapër i ngrënë, ç’drithërishtë ëndrrash
valëzon në vezullimin tënd të lehtë këtu poshtë!
Ferrara
O bukuri shkretane e Ferrarës,
do të të lëvdoj ashtu siç lëvdohet fytyra
e asaj gruaje që mbi zemrën tonë përkulet
për të gjetur paqe prej lumturive të saj të largëta;
dhe do lëvdoj të ndritshmen
sferë ajrore dhe ujore
aty ku mbyllet
melankolia jote hyjnore
plot muzikalitet.
Dhe do lëvdoj atë që më shumë më pëlqeu
prej grave të tua të vdekura
dhe të qeshurën e shpejtë me të cilën ajo më zhgënjeu
dhe shëmbëllesën fisnike me të cilën unë ngushëllohem
në mendjen time.
Do lëvdoj hajatet e tua, aty ku heshti
dhembja njerëzore e mbështjellë në zhgunët
e butë dhe këndoi bilbili
me furi dehëse.
Do lëvdoj rrugët e tua të sheshta,
të mëdha si lumnaja
që çojnë në pafundësi atë që shkon fillthi
me mendimin e tij të flaktë,
dhe atë heshtje të tyre aty ku rrinë në përgjim
të gjitha dyert
nëse farkëtar i padukshëm rreh në kudhër,
dhe ëndrrën e finesës që rri varrosur
poshtë gurëve lakuriq me fatin tënd.
Piza
O Piza, o Piza, për melodinë
lumore që e bën aq të ëmbël pushimin tënd
do të lëvdoj si ai që pa
harrestar i të keqes së tij
t`i rridhte në zemër
gjaku i aurorave
dhe flaka e muzgjeve
dhe vajin e yjeve prej diamanti
dhe filtrin e hënës harrestare.
Si një grua pranë pezulit,
me qerpikët gjysmë të mbyllur, e ngrohtë në veshjen e saj
lino të verdheme,
që s’është zgjuar dhe ëndrra e saj vdes;
ashtu si mbi të bukurat ujëra zbehtas buzëqesh
përgjumja jote.
Dhe mermerët e shenjtë lartohen të lehtë,
thuajse larg teje, sikur jehonat
t’i gjallëronin me shpirtra të melodishëm.
Por sekreti yt është ndoshta mes dy qiparisave
të zinj lindur nga barku
i vdekjes, kundruall pyllit triumfues
rinor dhe drunor që në festë
mjeshtri krijoi mbi të shurdhët dhe të verbrit
mure si mbi një qiell të kthjellët.
Ndoshta do ta realizoj që një ditë unë të çoj aty
shpirtin tim, pas stuhisë,
që t`i ndryshoj krahë.
Përktheu dhe përgatiti: Ilirian Dahri
(Shkëputur nga Revista Letrare – Pranverë 2024, në print)
