Sazan Goliku: Kushtrimi i mbrëmjes

O, ky nuk është një idil. Është vetëm një çast i lumtur paqeje e qetësie pas betejës, kur prijësi i madh, Gjergj Kastrioti po çlodhej e, pa e kuptuar, po ëndërronte. Ishte çliruar nga veshja e hekurt aty buzë detit e në kurriz ndjente lagështirën e shkëmbit ku ishte mbështetur. Fytyra e mprehtë e si e gdhendur dukej si një copë e atij shkëmbi me leshterikët e varur që kishte hedhur furtuna një ditë më parë. Dallgëzat me shkumën e bardhë shtriheshin në zall pranë këmbëve të tij, sikur    pëshpërisnin me një fshehtësi e monotoni qetësuese : paqe, paqe. . .

Ai ishte i lodhur e një dremitje e ëmbël e bëri t’i dukej sikur po i shkrihej tërë trupi. “Këta muajt e fundit sikur po lodhem shpejt” – psherëtiu. «Sa shumë po ma kërkon qetësinë ky trup. Menjëherë më vajti mendja te kështjella, te shtrati. Dhe Mehmeti gjithmonë e më shpesh po dërgon ekspedita kundër nesh, kurse Europa hesht, hesht si kryq varri… Po mbaju, o Gjergj!» – i doli një zë nga thellësia e gjoksit. Sytë e picërruar i vezulluan si teh shpate; mjekra e gjatë, e dendur iu drodh. « Është e vërtetë që ujët e detit dhe ushtria e osmanëve nuk mbarohen kurrë. Është e vërtetë që ata nuk mund t’i zhdukësh, por mund t’u thyesh hundët, mund t’i gozhdosh atje ku do!»
 Befas ndjeu një dhembje të mprehtë në shpatullën e majtë. U kujtua se gjatë përleshjes së ditës një ushtar turk e kishte goditur keq me topuz në shpinë, mbi këmishën e hekurt. Atë çast ai ndjeu vetëm një tronditje; e goditi ushtarin në fytyrë me pjesën e gjerë të shpatës, ngriti kalin kas përpjetë dhe bashkë me kalorësit e gardës së tij çau përpara.
«Mbase është vetëm një shembje e lehtë» -mendoi. «Të paktën mirë që s’e ka marrë vesh njeri që jam plagosur».
Prijësi hodhi vështrimin mbi faqen ngjyrë plumbi të detit që valëzonte lehtë.
Tej në horizont dergjeshin    vargmale resh. Dielli, si një plagë e gjakosur, lëshonte mbi det një fashë rrezesh të kuqërremta si lumë gjaku. Pranë bregut një grup grash vendëse po thurnin të heshtura një tog rrjetash. Nga kampi, në sheshin buzë detit, vinin të qarta hingëllimat e rralla të kuajve. Ndihej e fortë era e shkurreve që digjnin ushtarët. Një tym i zi notonte mbi kamp. Po afrohej muzgu e ushtarët po rregulloheshin për të kaluar natën, për të çlodhur ndopak kockat, për të qenë të lehtë në marshimin e nesërm.
“Ushtarët i kam të lodhur e të uritur, pa gjumë – tundi kryet Gjergji. – Ato pak ushqime, që i zumë si plaçkë lufte, nuk dalin as për të plagosurit. Fshatarët? Fshatarët kanë zënë shpellat; na kërkuan neve pak miell e na dhanë ca qumësht. Po si s’erdhi vallë një ushtar të më ankohej? Jo, Gjergj, ata janë vëllezërit e tu, djemtë e tu. A qahem, a ankohem unë? E pra, dhe ata s’janë më të këqinj se unë; dhe ata kanë një zemër e një besë si unë.”
 Thellë nga kampi u ngrit si petrit zëri i një dukagjinasi, e menjëherë pas tij një zë tjetër e shoqëroi. Prijësi mbylli sytë. Ishte një këngë «pas krahi», një këngë e vjetër, me nota të larta, të zgjatura. Ajo këngë kishte një harmoni pak të egër, një shpërthim të papërmbajtur ndjenjash. Ajo ushtonte si jehonë zemër më zemër, mal më mal, shekull më shekull, sikur përcillte lavdinë e atyre trimave, e atyre viteve. Fjalët nuk kuptoheshin, po prijësi e dinte kuptimin: Ajo këngë e bënte t’i mbetej fryma e t’i rrëqethej shtati. Lufta, mizëria e aziatikëve, vërshimi i tyre mbi fushat e Arbërisë, përleshjet trup me trup, lufta asgjësuese e maleve, uria e kështjellave të rrethuara, shqiptimi mjaltë i fjalëve helm të venecianëve, tërheqjet e turpshme të osmanëve, buçitja e gazit të fitores; të gjitha këto ju shfagqën rrufeshëm para syve prijësit të madh, ndërsa kënga e dukagjinasve fluturonte lart, lart si petrit.
Pak nga pak po e pushtonte gjumi. Koka po i varej ngadalë mbi gjoks, por përnjëherë u përmend si ta kishte prekur diçka e ftohtë. «Sonte më duhet t’i kontrolloj vetë rojet» – u kujtua.
Dielli kishte kohë që ishte falur. Muzgu po ndizte yjet e para, kurse tej nga perëndimi, mbi horizont skuqnin disa copëra resh. Erë s’frynte. Deti ishte qetësuar e bërë vaj.
– Sikur gjithë ky det të ishte tokë e gruri të valëzonte pa fund në vend të ujit – mendoi ai turbull. – Gruri, kalliri i grurit. . . – Kjo i kujtoi një ]ast nga beteja e ditës: në mes të përleshjes, thirrjeve, hingëllimave të kuajve, zhurmës metalike të shpatave, i zuri syri mburojën e një himarioti. Në të ishin gdhendur të kryqëzuara një shpatë e një kalli gruri. Ushtari, një djalosh flokëverdhë, i paktë nga trupi, i skuqur e tërë djersë në fytyrë, po luftonte me shpatë të thyer përgjysmë. Në kohën kur ai me një lëvizje të papritur e goditi në kokë nga lart poshtë njërin nga turqit, tjetri e përshkoi tejpërtej me shpatë. Pas betejës, ndërsa po shikonte të vrarët e të plagosurit, prijësi dalloi shpatën e kallirin në mburojën që kishte mbuluar gjoksin dhe fytyrën e himariotit.

Pages: 1 2