Po ju tregoj një ngjarje të këndshme, që na ndodhi mbrëmë mua e nënës sime. Jam një vajzë dymbëdhjetë vjeçe. Mamaja ime është tridhjetë e katër, por unë jam e gjatë pothuajse sa ajo.
Dje pasdite, mami më mori me vete në Londër, për një vizitë te dentisti. Ai gjeti një vrimë në dhëmballën time të pasme, që e mbushi pa më shkaktuar shumë dhimbje. Fill pas kësaj shkuam në një kafe, ku unë mora një akullore “Banana split”, ndërsa mami një kafe. Duke u ngritur, vërejtëm se ora kishte shkuar gjashtë e mbrëmjes. Kur dolëm jashtë, po binte shi.
– Duhet të marrim taksi, – tha nëna. Patëm veshur pallto e kapele, por shiu binte si me gjyma.
– Pse të mos kthehemi edhe njëherë brenda e të presim sa të pushojë? – i thashë. E dëshiroja vërtet edhe një tjetër “Banana split”. Janë kaq të shijshme.
– S’ka për t’u ndalur, – tha nëna, – duhet të kthehemi në shtëpi.
Qëndruam në trotuar, nën shi, duke kërkuar taksi. Shumë prej tyre kaluan, por qenë me pasagjerë brenda.
– Sa do të doja të kishim një makinë me gjithë shofer, – tha nëna.
Atë çast, një burrë na u afrua. Qe i imtë e dukej goxha i moshuar; ndoshta rreth të shtatëdhjetave ose më shumë.
– Më falni, ju lutem! Besoj s’do ma merrni për keq…
Kishte mustaqe të holla të bardha, vetulla të trasha po ashtu të bardha, një fytyrë të hollë, ngjyrë rozë. I strehuar poshtë një çadre, të cilën e mbante shumë lart mbi kryet e vet.
– Po? – tha nëna, tepër e ftohtë dhe e rezervuar.
– Nuk e di nëse mund t’ju kërkoj një shërbim të vogël, fare të vogël!
Nëna po e këqyrte gjithë dyshim. Nuk u beson kollaj njerëzve ajo. Në mënyrë të veçantë nuk ua ka besën atyre që s’i njeh dhe vezëve të ziera. Kur hap pjesën e sipërme të një veze, fillimisht fut lugën e vogël e gërmon brenda saj, thua se mund të gjejë ndonjë mi. Ndërsa për të panjohurit ka një shprehje: “Sa më i mirë të duket dikush, aq më shumë duhen hapur sytë”. E ai burrë plak i imtë dukej aq i mirë e i sjellshëm. Fliste me edukatë e ishte veshur bukur. Me të vërtetë një zotëri. E unë e njoh shumë lehtë një të tillë, pasi nëna më ka thënë se nëse do ta kuptosh një burrë në është xhentëlmen apo jo, shikoji këpucët. E zotëria kishte një palë këpucë bojëkafe të mrekullueshme.
– E vërteta është, – nisi të thoshte burri i imtë – se e kam një hall. Më duhet pak ndihmë, jo shumë, për fjalë të nderit. Veç pak. Ju e merrni me mend, zonjë: njeriu në moshën time harron shumë lehtë.
Nëna mbante kryet përpjetë dhe e shihte burrin plak nga lart-poshtë. Është e frikshme kjo këqyrje e ftohtë e nënës. Shumica e njerëzve thërrmohen prej atij shikimi. Njëherë kam parë drejtoreshën e shkollës tek belbëzonte e qeshte si një idiote nën shikimet e akullta të nënës. Por burrit të imtë, që rrinte mbi trotuar me çadrën mbi kokë, as që iu dridh qerpiku. Përkundrazi, buzëqeshi pak e vazhdoi:
– Ju lutem, më besoni zonjë! Nuk jam prej atyre që ndalojnë në rrugë gratë e botës e u flasin për hallet e veta.
– Më duhet të besoj se jo! – iu përgjigj nëna.
Po ndjehesha në siklet nga ashpërsia me të cilën nëna po i fliste e isha gati t’i thosha: “Mam, të lutem, për qiell e për dhe! Ai është një burrë i moshuar, i ëmbël, i sjellshëm dhe duket që e ka njëfarë halli! Të lutem, mos u sill kaq kafshërisht me të!”. Por s’e hapa gojën. Burri i vogël e kaloi çadrën nga njëra dorë në tjetrën.
– Kurrë s’e kam harruar më parë! – tha.
– Kurrë s’keni harruar, çfarë? – e pyeti ashpër nëna.
– Portofolin, – tha, – duhet ta kem lënë në xhepin e xhaketës tjetër. A ka gjë më të keqe se kjo?
– Pra, ju po më kërkoni para?
– Oh jo! Zoti më ndihmoftë që kjo mos të më ndodhë kurrë!
– Atëherë çfarë po lyp? – pyeti ajo. – Nxirre të shkretën, se na plase! U bëmë qull këtu.
– E shoh, – tha burri, – ja pse po ju jap çadrën time. Mund ta mbani për fare nëse…
– Nëse çfarë? – iu kthye nëna.
– Nëse në shkëmbim më jepni një sterlinë, aq sa kushton taksia për t’u kthyer në shtëpi.
Nëna ishte ende dyshuese.
– Po nëse s’keni pasur para që në krye të herës, atëherë si erdhët deri këtu?
– Po shëtisja. Thuajse çdo ditë bëj disa kilometra rrugë, pastaj marr një taksi e kthehem!
– Pse nuk kthehesh në këmbë?
– Oh, sa dua, por kam frikë se sot nuk e bëj dot. Këmbët e plakura s’po ma japin këtë kënaqësi, aq më tepër që sot jam larguar shumë nga shtëpia.
Nëna kafshoi pak buzën e poshtme e, me sa vura re, kishte filluar të zbutej pak. Ma merr mendja se edhe ideja për të pasur një çadër, që do të na mbronte nga shiu, e kishte ndihmuar.
– Është çadër e bukur…
– E shoh, – tha nëna.
– Është me pëlhurë mëndafshi.
– Duket.
– Atëherë, pse s’po e merrni zonjë? Më ka kushtuar njëzetë paundë. Por kjo s’ka pikë rëndësie nëse mund të kthehem në shtëpi e të çmpi këmbët e plakura.
Nëna nisi të kërkonte portofolin në çantën e vogël. Ajo e vuri re që po e vëzhgoja. Sytë e mi, shikimi i acartë po i thoshte se nuk duhej të përfitonte nga një pensionist; të merrte një çadër mëndafshi njëzetëpaundëshe për një paund, ishte shumë e ultë. Nëna e kuptoi gjendjen time dhe iu kthye burrit:
– Nuk mendoj se është mirë të marr një çadër të shtrenjtë për kaq pak. Po ju jap aq para sa kushton taksia dhe e mbyllim këtë histori.
– Jo, jo, jooo! As që diskutohet! As nëpër ëndrra s’mund të ndodhë! Kurrën e kurrës! Nuk mund të pranoj para nga ju në këtë mënyrë. Merreni çadrën zonjë, mbrohuni nga ky shi!
Nëna më dha një shikim të tërthortë, si të më thoshte se e kisha gabim. Futi dorën në portofol, nxori një biletë njëpaundëshe dhe ia zgjati burrit. Ai i dha çadrën, rrasi kapelën, bëri një përkulje delikate mirënjohjeje, tha disa herë: “Faleminderit zonjë, faleminderit!” dhe u largua.
– Eja pranë meje shpirt, mos u lag më! – tha nëna. – A s’jemi me fat? S’kemi pasur kurrë çadër mëndafshi. Janë të shtrenjta!
– Pse ishe aq e pashpirt me të në fillim, mam?
– Sepse doja të sigurohesha që nuk ishte mashtrues! Nuk ishte i tillë. Ishte burrë zotni! Jam shumë e lumtur që munda ta ndihmoj!
– Po, mam, po!
– Zotëri burrë, vërtet! – vazhdoi. – I pasur gjithashtu, ndryshe s’mund të kishte çadër mëndafshi e s’do habitesha fare nëse do të kishte edhe ndonjë titull fisnikërie “Sir Harry Goldsworthy” ose diçka të ngjashme.
– Po, mam, po!
– Ky është një leksion i mirë edhe për ty. Mos u nxito kurrë. Jepi vetes kohë, sidomos kur të duhet të gjykosh dikë. Kështu s’gabon asnjëherë.
– Ja ku duket mam, shihe.
– Ku?
– Ja atje, po kalon rrugën! Zot i madh, sa shpejt po ecën!
Pamë burrin plak se si kaloi përmes trafikut, duke iu shmangur veturave. Doli në anën tjetër, u kthye majtas e po ecte me nxitim.
– S’po më duket aq i lodhur! Po ty, mam? – Ajo nuk u përgjigj. – S’duket as sikur po kërkon ndonjë taksi!
Nëna, si e ngrirë, e ftohtë, po vështronte në drejtim të burrit të vogël. Mund ta shihnim qartë. Nxitonte aq shumë, pothuajse vraponte mbi kalldrëm, duke iu shmangur këmbësorëve të tjerë, me krahët që i lëvizte si një ushtar në marshim.
– Duhet ta ketë ndonjë hall të madh! – tha nëna me fytyrë të gurëzuar.
– Po çfarë?
– Nuk e di, por do ta zbuloj shumë shpejt! Eja me mua!
Më futi krahun, kapërcyem trafikun, pastaj u kthyem majtas. E pamë edhe njëherë burrin tek mori pas një qosheje e u kthye djathtas. Ishte nja tridhjetë metra para nesh e na duhej të shpejtonim për të mos e humbur nga sytë. Shiu po binte me shtamba e unë munda të vërej se si rridhte skurrjel uji prej kapelës së tij drejt e në shpatulla. Ne ishim rehat nën çadrën e tij.
– Çfarë dreqin ka?
– Mam, po sikur të kthehet e të na shohë që po e ndjekim?
– As më bëhet vonë hiç: na gënjeu. Me pafytyrësinë më të madhe na tha se ishte i lodhur e s’mund të ecte më, ndërsa tani pothuajse po na zhduket nga sytë prej vrapit. Burrë i pandershëm. Gënjeshtar i pafytyrë!
Mam, po thua se nuk është zotëri me tituj?
– Mbylle njëherë! – më tha.
Pas pak, burri u kthye djathtas, majtas, pastaj prapë djathtas! Na u zhduk nga sytë për një çast. Pastaj nëna e pa e më tha se kishte hyrë në një shtëpi. Kur u afruam, vumë re se ishte një bar, në fasadën e të cilit shkruhej: “THE RED LION”. Druaja se nëna do hynte brenda, por më siguroi se do ta ndiqnim nga jashtë, pasi klubi kishte një faqe të tërë si dritare. Edhe pse brenda ishte më errët, mund të shihnim qartë nëse afroheshim edhe pak. Pikla të mëdha shiu binin mbi çadrën tonë, ndërsa i afroheshim dritares. Unë mbahesha te krahu i nënës. Dikur e vërejta. Në atë hapësirë plot me njerëz, që pinin duhan, burri i imtë, që sapo kishte hequr kapelën dhe pallton e tij, po ecte drejt barit. U ul dhe diçka i tha baristit. Ky i fundit u kthye me një gotë të mbushur me një lëng të kafenjtë. Burri i imtë nxori nga xhepi kartëmonedhën njëpaundëshe dhe e vuri në banak.
– Ajo është kartëmonedha ime! Zot i madh, ai ka fytyrë ta shpenzojë atë!
– Çfarë ka në atë gotë? – pyeta.
– Uiski i pastër! I thatë, pa ujë, pa akull! E duhet të jenë tri teke!
Burri plak mori gotën, e ngriti, e ngriti sërish dhe e thau menjëherë.
– Qenka pije shumë e shtrenjtë! – thashë.
– Është qesharake të paguash një paund për një gotë që e ngre me fund! – shtoi nëna.
– Jo mam, i kushtoi njëzetë paund, aq sa është çmimi i çadrës së mëndafshtë!
– Ke të drejtë! Por, duhet të jetë i çmendur!
Burri po rrinte ulur me gotën bosh ndër duar. Po qeshte; një si lloj ngrohtësie e artë kënaqësie po i shpërndahej fytyrës vezake, ngjyrë rozë. Pashë se si nxori gjuhën dhe lëpiu mustaqen e bardhë, thua se po kërkonte edhe pikën e fundit të atij uiski të çmuar. Pas pak, ashtu ngadalë, u ngrit, shkoi drejt vendit ku kishte varur pallton dhe kapelën e lagur. E vuri në kokë, veshi pallton e me një natyrshmëri të plotë, që askush s’do të mund ta vinte re, mori një prej çadrave të lagura që vareshin atje e doli jashtë.
– E pe sa çfarë bëri? E pe, apo jo? – bërtiti nëna ime.
I bëra shenjë të heshte. Burri po dilte. Ulëm çadrën dhe po e vëzhgonim. As që na i hodhi sytë. Hapi çadrën e re dhe u nis me hapa të shkurtër në të njëjtin drejtim nga kishte ardhur.
– Pra, kjo qenka loja e tij e vockël! – tha nëna.
– E pastër, super! – shtova unë.
E ndoqëm për kureshtje deri në rrugën kryesore, ku ai, me të njëjtën teknikë, iu afrua një të moshuari tjetër, pa kapele e pa mushama. E sapo kreu punë, futi në xhep biletën njëpaundëshe dhe mori në drejtimin tjetër të rrugës, deri sa na humbi nga sytë.
– Shih, shih sa i mençur! S’shkon dy herë në të njëjtin bar!
– Mund të bëjë kështu gjatë gjithë natës, – thashë.
– Po, por betohem se do t’i duhet të lutet si i çmendur që të ketë gjithmonë ditë me shi.
Përktheu nga anglishtja Arbër Ahmetaj
