Kur më pyet ndokush për profesionin shushatem fare, skuqem, belbëzoj. Dhe kush pa, unë, që njihem si njeri i sigurt në vetvete. I kam zili ata që mund të thonë me zë të lartë: jam murator. Berberëve, librashitësve, shkrimtarëve gjithashtu ua kam zili thjeshtësinë me të cilën pohojnë punët që bëjnë, pasi nuk kanë nevojë të shpjegojnë a sqarojnë më tej për njerëzinë. Kurse mua më duhet të jap sqarime kur më pyesin. Unë, jam njeriu që qesh. Një pohim i tillë duhet shpjeguar më tej, pasi, për hir të së vërtetës, edhe pyetjes së dytë: “Nga kjo punë jetoni?”, duhet t‘i përgjigjem me “Po”. Në fakt, jetoj nga e qeshura ime dhe jetoj mirë, sepse e qeshura ime, po ta shohësh si mall, është shumë e kërkuar. Jam profesionist i mirë dhe me përvojë i së qeshurës. Askush tjetër s’mund të qeshë si unë; askush nuk i zotëron nuancat e artit tim. Jam munduar gjatë t‘i shmang sqarimet bezdisëse, duke u paraqitur si aktor, por aftësitë e të folurit dhe të mimikës sime janë shumë të paplota për ta bërë të besueshëm këtë pohim dhe, meqë më pëlqen të them të vërtetën, e vërteta është kjo: jam njeriu që qesh. Nuk jam as kloun e as humorist, nuk i gazmoj njerëzit, por e prodhoj gazin. Qesh si perandor romak, si maturant i ndjeshëm; e qeshura e shekullit XVII më është po aq e zakonshme sa edhe ajo e shekullit XIX dhe, nëse është e nevojshme, mund të qesh për të gjithë shekujt, për të gjitha klasat shoqërore, për të gjitha grupmoshat. E kam mësuar këtë zanat, ashtu siç mund të mësojë ndokush të riparojë këpucë. Qeshja alla-amerikançe ma shungullon gjoksin; të qeshurën e Afrikës, të qeshurën e bardhë, të kuqe, të verdhë – të gjitha, përkundrejt pagesës, i lëshoj të gurgullojnë prej gjoksit, ashtu siç e përcakton regjia. Jam bërë shumë i domosdoshëm këso kohë, qesh nëpër disqe, qesh nëpër shirita magnetofoni, madje vetë regjisorët e radiodramave më trajtojnë me shumë kujdes. Unë qesh si melankolik, qesh me maturi, me histerizëm, qesh si faturino autobusi, si shitës fruta-perimesh; bëj qeshjen e mëngjesit, qeshjen e mbrëmjes, qeshjen e natës dhe të agut; shkurt, i bëj të gjitha llojet dhe mënyrat e mundshme, kur dhe ku duhet qeshur. Veç më besoni se një zanat i tillë është shumë i lodhshëm, madje edhe për mua. Specialitet imi është edhe e qeshura ngjitëse: jam bërë i pazëvendësueshëm edhe për komedianët e nivelit të tretë apo të katërt, të cilët me të drejtë dridhen për suksesin e tyre, ndaj jam çdo mbrëmje në variete, t’u ngjis të qeshurën dhe duartrokitjet të tjerëve. E qeshura ime, e përzemërt apo e tërbuar qoftë, duhet të jetë një punë krejt e përpiktë, nuk duhet të jetë as shumë herët e as shumë vonë, duhet të vijë në momentin e duhur – unë ia plas vetëm sipas programit, gjithë spektatorët buçasin mbas meje; dhe kështu suksesi është i garantuar. Pastaj çapitem vjedhurazi, i dërmuar, drejt garderobës, hedh pallon mbi supe i lumtur që, më në fund, do kem orët e mia të lira të mbrëmjes. Në shtëpi më pret një tufë telegramesh: “Kemi nevojë urgjente për të qeshurën tuaj. Regjistrimi bëhet të martën.”. E kështu, vetëm pak orë më vonë shullarem sërish në një tren me ajër të rëndë, duke mallkuar fatin tim. Gjithkush e kupton se në kohë të lirë apo në pushime nuk kam fare dëshirë të qesh. Mjelësi është i lumtur vetëm kur e harron lopën, edhe muratori kur harron llaçin; marangozët shpesh kanë në shtëpitë e tyre dyer dhe rafte, që me zor iu hapen. Pastiçierët pëlqejnë turshitë, kasapi-çokollatën; toreadorët dashurojnë pëllumbat, boksierët mehiten kur fëmijëve të tyre u rrjedh gjak nga hunda: i kuptoj të gjithë, ndaj edhe vetë s‘qesh dot kurrë mbrëmjeve. Jam njeri i zymtë, ndaj dhe njerëzit, ndoshta me të drejtë, më mbajnë për pesimist. Vitet e para të martesës, gruaja më thoshte shpesh: “Qesh njëherë!”, por me kohë iu bë e qartë se këtë dëshirë s‘mund t’ia plotësoja. Ndihem i lumtur kur muskujt e stërlodhur të fytyrës dhe kur shpirtin e dërrmuar mund t’i shplodh përmes seriozitetit të thellë. Po, edhe e qeshura e të tjerëve më nervozon, sepse më kujton menjëherë zanatin që bëj. Ndaj jemi bërë një familje e heshtur dhe e paqtë, sepse edhe gruaja ime e ka harruar të qeshurën: herë pas here më rastis ta shoh duke u ngërdheshur e pastaj ngërdheshem edhe unë. I flasim lehtë njëri-tjetrit, sepse e urrej zhurmën e varieteve, e urrej edhe zhurmën e sallave të regjistrimit. Njerëzit që s‘më njohin, mendojnë se jam tip i mbyllur. Ndoshta dukem i tillë, se e hap gojën vetëm kur më duhet të qesh. Gjithë udhën e jetës e përshkoj me pamje të tendosur dhe, shumë-shumë, i lejoj vetes vetëm ndonjë buzëqeshje të lehtë, duke mos ditur në kam qeshur ndonjëherë me gjithë shpirt. Nuk e besoj. Motrat më thonë se kam qenë gjithmonë një djalosh serioz.
Pikërisht unë, që qesh në qindra mënyra, nuk e njoh ende të qeshurën time të vërtetë.
Përktheu nga gjermanishtja Anna Kove
Heinrich Boll
Ana Kove
Anna Kove është një poete dhe përkthyese e njohur. U diplomua në vitin 2001 në Institutin Goethe në Gjermani, me diplomën "Gjermanisht si gjuhë e huaj në teori dhe praktikë". Vazhdoi studimet e masterit në Universitetin Evropian të Viadrina në Gjermani (2002–2004) në "Media dhe Komunikim Ndërkulturor". Gjithashtu u diplomua në "Gjuhën dhe Letërsinë Shqipe" në Universitetin e Tiranës (1986-1990).
Anna Kove është autore e “Shën Valentin ku ishe”, “Djegë Ujërash”, “Nimfa e pemës së humbur”, dhe “Kambanat e së dielës”. Është shpërblyer me shumë çmime në ndryshme konkurse në Shqipëri, Kosovë dhe Mal të Zi. Ajo është një ndër autorët më të dalluar bashkëkohorë në Shqipëri, duke tërhequr vëmendjen e kritikëve, hulumtuesve dhe gazetarëve, të cilët kanë shkruar vazhdimisht për veprat e saj.
Kontributi i saj në përkthime është edhe më i gjerë.
