Gjithmonë i jam trembur lumturisë së shpejtë
Prandaj kam marrë frymë thellë para se t’i bëja hapat e fundit
në urën e fatit – të fundit në natën me hënë.
Ti poetja ime – s’beson në stinën e mërzisë.
Më shkruan letrare dhe flet për mrekullitë e përditshme.
Bëji vetë – thua – vargjet dhe shoshiti mendimet.
Thuaj diellit le të heqë lëkurën dhe të ngrohë siç ke dëshirë.
Me mangët e mallit mbaji duart
si dikur rrugëve të lumturisë flamujt e fitoreve.
Sot, si në çdo stinë ka mërzi pafund.
Ka ditë që kalojnë ngadalë, si akrepat e një orë të prishur
që të kujtojnë një shtëpi të gjallë, ku dikur loznin fëmijë
e putheshin me zjarr dy të rinj.
Ku një çift bënin plane, vallëzonin nën tingujt e një valsi
dhe pastaj shtriheshin të çmendur në orët e ekstazës.
Përnjëmend
nata është e bukur – ajo zemra e natës;
e bukur si dora e ime në kraharorin gjysmë të zhveshur,
ku rrapëllij me ndjenja plot dhe një zemër si zjarri.
Dhe të shoh pas kodrave,
ty –
dielli im.
Pastaj ti e di kur vërshëllen nata si një përrua i turbulluar
dhe ti duhet të ecësh vetë.
Të ecësh dhe të mos rrëmbehesh.
Gjithmonë të duhet një dorë mrekullibërëse
që të nxjerrë prej fundosjes.
Gjërat e bukura ndodhin
Gjëra të bukura ndodhin gjithmonë
dhe në krejt universin.
Ato ndodhin edhe kur dielli ta kthen shpinën,
ti e sheh si faniten dritat
dhe hije të zeza i vërsulen qytetit tënd.
Me një llambë të vjetër,
në dhomë e moçme lufton natën,
atë terrin e përditshëm
dhe imagjinon një kopsht
në një mëngjes të bukur me ullinj dhe lule plot.
S’e honeps kotësinë, hiçin, asgjënë.
Pastaj mbyllesh brenda vetes
dhe nga parzmaku me lule shikon matanë dëshpërimit,
ku rrezet e perëndimit bëjnë që bota të qeshë.
Bota qeshet dhe vallëzon edhe nëse ti je e trishtuar,
ndaj mos e prit të bëhet vonë, që të kuptosh
se gjërat e bukura janë përtej mërzisë
dhe të mposhtësh atë, domethënë të dashurosh.
Drejt lumturisë ecet si nëpër shtigje të pjerrëta,
ku ka rrugë të thepisura, kthesa,
lumenj të rrëmbyeshëm
dhe paqja mund të përfytyrohet si në Eden.
Zbritjet s’janë të lehta
Mes fjalësh pa peshë,
papritmas sheh një kthesë në jetën tënde.
Mbrëmje dhe stuhi. Dhe vetmi e nënkuptueshme.
Të duhet zbritja nga zeniti i figurave poetike,
atje ku krijove poema të bukura blatimi.
Dhe pastaj rrugës e kupton se krahët t’i kanë cunguar demonë të pabesë.
Zbritja s’është e lehtë,
kur s’je engjëll hijelehtë të kërcesh kodër n’kodër,
të fluturosh me retë
ose t’i dëftohesh dikujt në ëndërr.
Në sheshin e metaforave ka rrëmujë mendimesh,
paqartësi shprehjesh dhe kaos dëshirash.
Njerëzit u blatohen truporeve të larta
dhe një ditë do t’i pështyjnë ato.
Fryn erë e fortë dhe ka mendime të turbullta.
Askund s’duket shtëpia e ëndrrave, as tabelat orientuese
që të dëftojnë rrugën drejt pyllit të lumturisë.
Vjen momenti kur duhet të lëvizësh akrepat prapa
dhe e sheh stinën e ftohtë qe troket në derën tënde.
Muret e shtëpisë duke u zvogëluar
dhe turmat duke u zvogëluar
dhe idetë duke u zvogëluar
dhe dëshirat e mbetura rrugëve.
As ngritjet s’janë të lehta
U ngjita në zenit
dhe atje i pashë
sytë e tu qiellorë
shtirë në tokë
si ai oqeani i pafund i dashurisë
ku doja të zhytesha dhe të fundosesha mbrëmje e mëngjes,
si anije shekujsh që s’dorëzohet në asnjë stuhi.
U ngjita në zenit dhe atje e pashë një libër
që e shfletonte era e lehtë e maleve të bukura.
Ai libër ishte shkruar nga një shpirt i bekuar
me sy të bekuar
që ëndërronte paqen e engjëjve të bekuar.
Por kur zbrita në tokë,
kishte errësirë
dhe pashë një shesh ëndrrash të zhubravitura.
Dhe i dridhur ëndërrova si dielli zbriste në perëndim,
dhe për dikë lindte një ditë e re,
e për dikë terri i zi.
Fjalët e buta
Shkencëtarët ngulmojnë se memoria s’mund të kuptohet
pa një qasje matematikore e simetrike.
Unë besoj në butësinë e fjalës, asimetrinë e gjërave,
në metaforat që s’shpikin armë,
por tregojnë kujën e botës
dhe rrugët gjembore drejt ishullthit të lumturisë.
Besoj në fjalët e ëmbla që bien si heshta në zemrën e urrejtjes.
Dua t’i hap dyert e imagjinatës
dhe të fluturoj në krahët e metaforave.
Jeta më ka mësuar t’i mbledh shekujt si puplat e një nate me hënë
dhe me to të qëndis një shami për sytë e ballit,
për sytë e bukur qiellorë.
Si dikur, edhe sot, bota është e ndarë në dy pole të kundërta:
në ata që dashurojnë dhe në ata që urrejnë.
Dhe kjo s’është asgjë e pazakontë.
Është mëngjes dhe përpara kemi dy rrugë
dhe mund t’ia mbajmë kah të duam.
Diçka është skalitë në kupën e bukur qiellore,
por ne ende shikojmë teposhtë.
Duhet të ngrihemi te ai shkëmbi i lartë
dhe të shohim gjallërinë e pranverës.
Vitet harxhohen
Vitet janë si pemët: në secilën stinë ekzistojnë në trajta të ndryshme.
Në dimër të kujtojnë verën që shkoi, kurse në pranverë
të dehin me parfum natyre.
Në pranverë çelin lulet dhe zogjtë zgjohen prej gjumi.
Ne heqim rrobat e dimrit dhe në tokë hedhim farë.
Pranvera kalon shpejt dhe vjen vera përvëluese.
Ne kërkojmë hije te pemët e shpirtit.
Në vjeshtën e kuqërremtë zogjtë bëhen gati të ikin.
Ne mbledhim çka kemi korrë.
Shpejt vjen dimri dhe nga ormanët nxjerrim teshat e trasha.
Të mërdhirë presim sërish dashurinë e pranverës.
Vitet harxhohen si kandili në një tavolinë pune
ku një i menduar lexon kronikat e një historie qindravjeçare.
Vitet harxhohen, siç harxhohen fletë e bardha të një fletore pune.
Aty mund të shkruajmë poema lirike apo fragmente të egra politike.
Mund të shkarravisim një figurë pa formë;
apo të bëjmë një pikturë për vitet që vijnë.
Mund të shkruajmë një letër për personin e dashur
ose një ankesë në gjykatë.
Vitet harxhohen si qiriu në një natë të gjatë dimri.
Dhe një ditë, të gjithë mbesim me më pak fletë në dorë.
Ç’të nxjerrësh nga ai burg mendimesh,
nga orët e lumturisë apo të mërzisë?!
Atëherë përplasemi në limanin e trazuar
dhe e shohim çfarë kemi mbjellë për të korrë.
Të kujt jemi ne
Të gjithë na pyesin të kujt jemi ne, kush janë vëllezërit dhe motrat tona,
ç’kombi i përkasim, kujt i besojmë.
Realitetet tona vazhdimisht përplasen, shndërrohen, përpjesëtohen.
Fëmijërinë e kalojmë duke mësuar se jemi fëmijë të dy prindërve.
Më vonë të kapur dorë për dore mësojmë melodinë e parë
dhe ngadalë e kuptojmë se jemi fëmijë të një gjuhe.
Kur rritemi dhe na pëlqen dikush, bëhemi fëmijë të dashurisë.
Më vonë kujtimet përlyhen.
Dhe kur ndahemi, mërzitemi dhe bëhemi fëmijë të dëshpërimit.
Atëherë e kuptojmë se në lëkurën tonë ka shumë gjuhë,
si në lakoret e tokës.
Në shkolla na kallëzojnë legjenda për Bjeshkët e Nemuna,
për një grua që mbeti e ngujuar në themelet e një kështjelle,
për Hamletin që fliste me fantazma.
E kur lundra jonë është në valët e trazuara,
e mësojmë se i përkasim vetvetes.
Mund të jemi të lodhur nga mërzia
dhe të dridhur nga mosmarrëveshjet,
nga paqartësitë e gjuhëve.
Tkurremi në pavetëdijen tonë
dhe mendojmë nëse jemi fëmijë të fatit
ose të një dashurie të mallkuar.
Kur e mësojmë mbiemrin tonë,
në shkolla na thonë historia jonë është e lavdishme,
por harta e shpirtit vogëlohen në secilën stinë.
Përditë na tregojnë atlase,
harta triumfuese, statistika dhe një përmendore të lartë,
të frikshme që e ruajnë gardianë të armatosur deri në dhëmb.
E dikush kujdeset dhe nga retë pëshpërit një si thirrje:
në s’i përkasim askujt.
Tregime të bukura
Kur ishim fëmijë, prindërit rrëfenin gjëra të bukura.
Bota ishte e mirë dhe në të ardhmen do të bëhej edhe më e mirë.
Të entuziazmuar ndërtonim shtëpi prej kartonësh
me lule dhe ngjyra përplot jetë.
Portat gjithmonë i linim të mëdha dhe të hapura,
për miqtë, të paftuarit e orëve të vona.
S’dinim nëse kjo lidhej me ndonjë legjendë,
besëtytni,
ose nëse ato duhej të ishin ashtu për ajrosje.
Në buzëmbrëmje,
me fëmijët e fqinjëve shtyheshim sekush e bënte shtëpinë më të bukur.
Asnjëherë s’na shkonte mendja se era e ndryshimeve vinte shpejt,
si shiu dhe murmurima kur je në mal.
Pastaj gjërat çorientoheshin.
Të rriturit këto lojëra i kishin të njohura dhe shikonin nga verandat buzagaz.
Të rriturit, përmes rrudhave dhe gjoksit të rënduar,
predikonin për gjërat që besonin.
Se pas çdo dimri zogjtë kthehen dhe
tregojnë se pranvera vjen përsëri.
Dhe sipas tyre, kjo mjaftonte që të mos rrinim të ngrysur.
Mbi këto valë të trazuara,
një engjëll shfaqet në bregun liqenit të shpirtit
dhe këndon psalmin e jetës.
Diçka si ti
Unë kërkoja qëmoti diçka si ti,
si hija jote nëpër atë rrugë gjarpërore
ku vizatohej trupi yt i hijshëm
si në një pikturë madhështore të Eugène Delacroixes.
Vetëm ti më shtyre të zbres në ferr, me një goditje të lehtë.
Më bëre të luftoj fytafytas me tigrin
dhe të ndjek deri në kthesën e parë,
prej ku dëftohej rruga e shtruar me lule.
Një kujtim që sot e ruaj si diçka tejet të çmueshme.
Si u bë që të njoha ty, në një ditë me shi,
kur era vërshëllente në fytyrën tënde dhe ti me një kapelë të bukur,
i kishe mbuluar ato flokë të bukura,
në të cilat doja t’i ngrohja duart,
si i mërdhiti në zjarr.
Ti – grua e përkryer,
e përkorë,
me një shikim të ëmbël,
me një shikim që natyra e ka rezervuar vetëm për ty.
Livadhi i kujtimeve
Në qerthullin e kujtimeve kanë çelë lule,
lule të frikësuara,
erë ëmbla.
Rreth tyre ka gjemba
dhe duar që kujdesen për to.
Krimba të fshehur, miza që zukasin
dhe ndonjë bletë që bën muzikë.
Nga ai rrethim
nxjerr një buqetë shpirti,
nxjerr diçka të bukur
si dikur kur i heqja të brendshmet tua
dhe sillesha si i marrë në livadhin e dashurisë.
S’dua që të shkretohet ai livadh,
ndaj kam mbjellë pisha.
Ato bëhen të bukura në stinën e dimrit.
Jo – në këto lartësi,
shpirti ka festë dhe dua t’i bëj gosti vetes.
Asgjë s’ka peshë më të madhe se aroma e dashurisë,
ajo aromë që i shemb bjeshkët dhe i trazon ujërat e qeta,
ashtu siç lartësohem unë nën pemën tënde.
Jeta më ka mësuar t’i dëgjoj fishkëllimat e mëngjesit,
prandaj darka kremtore s’ka arsye të shtyhet për një mot tjetër.
Flamuri i përsosmërisë
Kam lexuar biografi dhe histori për fate njerëzore.
Kam mësuar se një udhëtar është një pistë e mbushur me përjetime,
si Helena e romanit “Një natë në Lisbonë”,
që e dremitur endej mes jetës dhe vdekjes në qytetin e përflakur –
tek priste anijen e shpëtimit.
Ajo s’jetonte në kohën e përmbysjeve,
por i duhej anija e mbushur me gjallesa,
gëzim dhe lajme të reja për qytetin dhe paqen tokësore.
Kam lexuar për beteja pafund,
për njerëz që mblidhen me flamuj në dorë dhe ngrehin trishtimin lart.
Për turmat që yshten të festojnë fitoret absurde,
siç bënte Kalorësi i Fytyrës së Vrerosur
që besonte se po ndreqte paudhësitë dhe luftonte mullinjtë e erës.
Kam mësuar për Sanço Pançon dhe zbulimet çudibërëse,
ai imagjinonte një të dashur në fushat e blerta,
por flinte i rrahur, rrethuar me mërzi e trishtim.
Kam mësuar diçka edhe për universin,
Zotin, tingujt e dashurisë;
për atë Zotin që drejton një tregim,
siç drejton autori personazhet
në një rrëfim të mbushur me gjithfarë situatash
ku e mira dhe e keqja s’ia dalin pa njëra-tjetrën.
Por asnjëherë s’e kuptova ku banon përsosmëria,
flamur pas të cilit njerëzit nxitojnë si të dehur,
të cilin pakkush dëshiron ta mbajë gjatë në dorë.
Ndue Ukaj
Ndue (Tomë) Ukaj lindi në vitin 1977 në Stubëll të Epërme të komunës së Vitisë. Është poet, shkrimtar, kritik dhe publicist.
Botime
Diskursi biblik në letërsinë shqipe"- studim, AIKD, 2004, Prishtinë.
"Ujëvarat e metaforave", poezi, Botimet M&B, 2008 Tiranë.
"Ithaca of the word ", poezi, përkthyer nga Peter Tase dhe botuar në SHBA, Lulu Enterprises.
"Godo nuk vjen", poezi në shqip, anglisht dhe spanjisht, me përkthim të Peter Tasesm Lulu Enterprises.
"Arka e shpëtimit", poezi, "Drita", 2012, Prishtinë.
"Gjithmonë diçka mungon", poezi, OM, 2017, Prishtinë.
"Krijimi i dashurisë", përzgjedhje poetike, botuar nga Festivali Ndërkombëtar 'Ditët e Naimit, 2017, Tetovë,
"Ismail Kadare: Kryqëzime letrare dhe kulturore", Onufri, ese, 2019
"Mbretëria e ëndrrave", tregime, Onufri, 2021.
"Retë prej drite", poezi, Onufri, 2022.
"Dritarja e Marin Shkrelit",roman, Onufri, 3023.
