Para se të çelë dita, në orën pesë të mëngjesit, gugatja e pëllumbave në hapësirë depërton përmes dritares së hapur. Tingujt e ngjirur e monotonë kanë aftësinë të të qetësojnë. Një erë e lehtë trazon majat e pishave, ndërsa një gjel këndon në faqen e pjerrët të kodrinës. Më tutje leh një qen e një tjetër i përgjigjet. Këto zhurma ia prishin gjumin Osnatit përpara se të bjerë zilja e zgjimit. Ngrihet, fik alarmin, lahet dhe vesh rrobat e punës.
Në orën pesë e gjysmë mbërrin në lavanderinë e kibboutz¹, aty ku punon. Rrugës kalon përpara apartamentit të Boaz dhe Arielës, zhytur në errësirë prej grilave të mbyllura. ‘Ata flenë ende’, mendon ajo pa kurrfarë xhelozie e pikëllimi, por me një ndjesi habie, sikur ajo që kishte ndodhur t’i përkiste dikujt tjetër dhe jo asaj dhe aq më tepër që i dukej sikur kishin kaluar disa vite e jo veç dy muaj.
Me të hyrë brenda, ndez rrymën në dritën e zbehtë të agimit. Pastaj i vërsulet grumbullit që pret dhe fillon ndarjen e të bardhave, atyre me ngjyra, të pambuktave dhe sintetikeve. Duhma e djersës së thartë ngjitur rrobave, përzihet me aromat e larjes.
Osnat përqendrohet te zëri i radios së dorës, si i vetmi mik, anipse zhurma e lavatriçeve ia mbyt shpesh fjalët ose muzikën. Në fund të ciklit, në orën shtatë e gjysmë, ajo zbraz makinat dhe i mbush edhe një herë para se të shkojë të hajë mëngjesin në sallën e ngrënies. Ecën aq ngadalë, sa të krijohet përshtypja se nuk ndihet e sigurt se ku po shkon ose se është e hutuar. Në kooperativë, Osnat ka namin e një gruaje me temperament shumë flegmatik.
Në fillim të verës, i shoqi, Boazi, i pat thënë se që prej tetë muajsh ish lidhur me Ariela Barak dhe se nuk donte të jetonte më me gënjeshtra. Kështu kish vendosur të ndahej prej saj dhe të jetonte me Arielën. “Nuk je më një vajzë e vogël, Osnat. Ti e di se këto gjëra ndodhin kudo nëpër botë dhe në kooperativën tonë gjithashtu. Për fat nuk kemi fëmijë, përndryshe do ish më e vështirë për të dy ne”.
Ai mori biçikletën, por i la radion. Donte që të ndaheshin pa fjalë, ashtu siç kishin jetuar gjatë gjithë atyre viteve, por e dinte shumë mirë që asaj i kishte mbetur hatri, edhe pse nuk kishte arsye. Në thelb, ai nuk ish lidhur me Arielën për t’i bërë keq asaj. Këto gjëra ndodhin, kjo është e gjitha. Por, sidoqoftë, atij i vinte keq. Plaçkat i transferuan brenda ditës dhe, përveç radios, ai i la të gjitha të tjerat: albumet, jastëkët e qëndisur, përfshi edhe kompletin e filxhanëve, dhuratë për martesën.
– Po, në rregull, – kish thënë Osnat.
– Po, çfarë?
– Shko tani. Ik!
Ariela Barak ishte e divorcuar; një hollake e gjatë, me qafë po të hollë, rrethuar nga kaçurrelat, dhe me sy të qeshur, njëri prej të cilëve ish prekur nga një strabizëm i lehtë. Ajo punonte në pulari dhe në sekretarinë e komitetit kulturor të kooperativës organizonte festa, ceremoni, martesa, ftonte folës për të premten në darkë dhe komandonte filma, që shfaqeshin në mensë të mërkurave pas darke. Ishte pak thuthuqe, si një vajzuke e vogël, dhe mbante një maçok plak e një qenush të vogël, gati bebe, që nuk ngatërroheshin me njëri-tjetrin. Këlyshi i frikësohej disi maçokut të moçëm dhe shmangej me kujdes kur gjendeshin përballë, ndonëse ai as që ia vinte veshin, sikur të mos ekzistonte fare. Gjithsesi, që të dy e kalonin kohën të përgjumur, felini mbi divan e qeni në tapet, me një indiferencë të dyanshme. Ariela kish jetuar për rreth një vit me një oficer karriere, Efraimin, i cili e kishte lënë për një ushtare të re.
Marrëdhënien me Boazin e filloi atë ditë kur ai shkoi ta takonte pas punës, me kanotierën qullur në djersë e të njollosur nga vajrat. I qe lutur t’i rregullonte rubinetin që i pikonte, Boazit, i cili mbante një rrip të trashë lëkure, stolisur me një tokëz të madhe. E kur ai u përkul mbi lavaman, ajo i përkëdheli shpinën e pjekur nga dielli dhe ai u kthye drejt saj pa i lëshuar nga dora kaçavidën dhe çelësin. Prej asaj dite, Boazi hynte vjedhurazi në shtëpinë e saj për ndonjë pasdite apo edhe veç për një orë. Vizitat e tij nuk shpëtuan pa u vënë re, ndaj gjithë kooperativa filloi t’i mbante nëpër gojë. “Qesharakë si çift, një llafazane e një pus i heshtur”, thoshin për ta. “Mjalti e ka ngrënë ariun”, fryhej Roni Shindlin, bufoni ynë kombëtar. Osnatit nuk i tha askush gjysmë fjale, por miqtë e dyfishuan dashurinë dhe kujdesin ndaj saj, duke përdorur të gjitha mënyrat për t’i dhënë të kuptonte se nuk ishte vetëm nëse kishte nevojë për diçka, çfarëdo që të ishte.
Pas kësaj, Boazi rrasi të gjitha gjërat e tij në çantat e biçikletës dhe u vendos te Ariela. Pasditeve, kthehej nga garazhi ku punonte, zhvishej dhe bënte dush.
– Hë, ç’kemi ndonjë të re? – bënte të njëjtën pyetje nga derën e banjës.
– Asgjë, çfarë shpresoje ti? – i përgjigjej Ariela me ton habitor. – Lahu shpejt, se po të bëj kafenë.
Ariela gjeti një letër të shkruar me një stil rrumbullak dhe të qetë të Osnatit në kutinë e saj të postës, e fundit në të majtë të rreshtit, në hyrje të mensës:
“Boazi harron sistematikisht ilaçet kundër tensionit të lartë, që duhet t’i marrë në mëngjes dhe në darkë, para gjumit, si dhe një gjysmë kokrre kundër kolesterolit, në mëngjes. Regjimi i tij është: as piper, as kripë, djathë pa yndyrë dhe jo mish të kuq. Mund të konsumojë, sipas dëshirës, peshk e mish të bardhë, me kusht që t’i shmangë erëzat. As ëmbëlsirat nuk duhet t’i prekë.
PS: mundësisht të pijë sa më pak kafe”.
Me shkrimin e saj të mprehtë e energjik, Ariela Barash shkroi një mesazh, që e vendosi në dollapin e Osnatit:
“Faleminderit, është shumë e sjellshme nga ana jote! Boaz vuan edhe nga urthi në stomak, që e trajton pa ndonjë dëshirë. Do përpiqem të bëj gjithçka që the, por nuk do jetë e lehtë. Ti e di shumë mirë që ai s’e çan kokën për shëndetin, si dhe për shumë gjëra të tjera. Ariela B.”.
Përgjigjja e Osnat: “Nëse ti e pengon të hajë ushqime të skuqura, të tharta dhe me erëza, ai nuk do të ketë djegie stomaku.”.
“Çfarë kemi bërë? Ja bëj shpesh vetes këtë pyetje”, u përgjigj Ariela pas pak ditësh. “Ai nuk i shfaq ndjenjat e tij dhe të miat janë konfuze. Ai e do shumë qenin tim, por jo maçokun. ‘Hë, ç’kemi ndonjë të re?’, pyet gjithmonë kur kthehet pasditeve nga garazhi. Pastaj lahet, pi kafenë dhe ulet në kolltuk me gazetën para. Kam provuar t’ia zëvendësoj kafen me çaj, por ai zemërohet dhe më thotë se nuk jam nëna e tij. Më pas e merr gjumi mbi kolltuk, gazeta bie përtokë dhe zgjohet në orën nëntëmbëdhjetë për të dëgjuar emisionin e lajmeve. Gjatë kësaj kohe përqafon qenin dhe i murmurit fjalë të ëmbla, por, nëse macja i ngjitet mbi prehër për t’i rrëmbyer ndonjë përkëdhelje, ai e përzë me dhunë dhe neveri, gjë që m’i ngre nervat. Kur iu luta të riparonte një sirtar, ai përfitoi nga rasti dhe çmontoi e montoi dyert e dollapit që bënin zhurmë dhe gjithë qesëndi më pyeti nëse doja të më rregullonte edhe parketin apo çatinë. Nuk e di çfarë më ka tërhequr e as çfarë më pëlqen akoma tek ai. Nuk kam një përgjigje të saktë për këtë. Pas dushit, i ka akoma thonjtë e zi nga vajrat, duart plot kallo dhe të ashpra. Dhe i mbesin gjithmonë disa qime mbi mjekër pasi rruhet. Kjo ndodh, ndoshta, ngaqë duket gjithmonë si gjysmë i përgjumur, aq sa më vjen ta tund e shkund nga vendi. E bëj nganjëherë për pak kohë, ti e di se si, por jo gjithmonë.
Mendoj pa pushim për ty, Osnat. Më vjen turp dhe pyes veten nëse do mund të më falësh për atë që të kam bërë. Nganjëherë them me vete se është njëlloj për ty, se ti nuk e doje vërtet. Nuk e di. A mund të veproja ndryshe? A kishim zgjidhje tjetër? Tërheqja mes një burri dhe një gruaje më duket e çuditshme, pak groteske. Çfarë mendon ti? Do kishte qenë shumë më e dhimbshme po të kishit pasur fëmijë. E ai? Çfarë ndjen ai saktësisht? Si ta dish? Ti e di fare mirë se çfarë duhet apo nuk duhet të hajë, po ndjenjat e tij? Veç nëse nuk ndjen më asgjë. E kam pyetur nëse është penduar, por ai pëshpëriti disa fjalë të pakuptueshme para se shtonte: “E sheh që jam këtu me ty dhe jo me atë!”. Osnat, dua të të them se çdo natë kur ai fle, shtrirë në dhomën e ndriçuar nga një rreze drite, që depërton mes perdeve, e pyes veten se çfarë do kisha bërë në vendin tënd. Ta kam zili qetësinë. Ah sikur ajo qetësi të mund të mbërrinte deri tek unë! Më ndodh të zgjohem në mes të natës, vishem e bëhem gati të vij tek ti që të të shpjegoj gjithçka, por çfarë do mundesha të thosha? Rri e gozhduar në mes të portës nja dhjetë minuta, këqyr qiellin e kthjellët me shpresën se do gjej Arushën e Madhe e pastaj kthehem, zhvishem, shtrihem e rri me sytë hapur. Boaz gërhet qetësisht, ndërkohë që unë dëshiroj të jem diku tjetër. Ndoshta me ty, në dhomën tënde. Ja kështu, kur s’më merr gjumi, shtrirë në shtratin tim, provoj të kuptoj se çfarë ka ndodhur dhe përse. Ndjehem shumë pranë teje, e kupton? Do doja të punoja me ty në lavanteri, për shembull. Do ishim vetëm ne të dyja. I ruaj në xhep mesazhet e tua dhe i lexoj e rilexoj, përsëri e përsëri. Dije që i jap rëndësi secilës fjalë, pa folur për ato që s’i ke shkruar. Thashethemet përhapen në kooperativë. Sjellja e Boazit ka habitur shumë njerëz. Thonë se mjaftonte vetëm të përkulesha për ta marrë dhe se nuk u intereson vërtet se ku kthehet pas punës e në cilin krevat fle. Një ditë tjetër, Roni Shindlin më shkeli syrin para sekretares së kooperativës: “Duhet të keni kujdes nga uji që fle, hë, Mona Liza!”, më tha duke qeshur vesh më vesh. U largova pa iu përgjigjur, tmerrësisht e mërzitur. Më vonë, në shtëpi, shpërtheva në lot. Më ndodh të qaj netëve, pasi Boazin e merr gjumi. Nuk është faji i tij, jo veç i tij, gjithsesi, por është për shkakun tënd e timin gjithashtu. Sikur të na kishte ndodhur të dyjave diçka e shëmtuar, e pariparueshme. “Çfarë ke, Boaz?”, e pyes shpesh. “Asgjë”, përgjigjet ai. Më pëlqen kjo shkreti: sikur të mos kishte asgjë në këtë botë, sikur të vinte drejt e nga një vend i braktisur, i pabanuar. E pastaj… përse po t’i tregoj këto gjëra? Kjo s’të bën mirë ty dhe s’kam ndërmend ta shtoj më shumë mërzinë tënde. Në të kundërt, do doja të merrja pjesë në vetminë tënde, saktësisht siç doja të prekja të tijën atëherë. Edhe pak dhe ora do shkojë një e mëngjesit; ai fle në pozicionin e fetusit, ndërsa qeni i rëndon mbi këmbë. Macja është shtrirë mbi tavolinë; sytë e saj të verdhë ndjekin lëvizjet e dorës sime, që po shkruan këto rreshta në dritën e abazhurit. Kjo nuk ka asnjë kuptim, e di, duhet ta ndërpres. Kush më thotë se ti do ta lexosh këtë letër, tashmë prej katër faqesh? Ndoshta do ta grisësh e hedhësh në koshin e plehrave. Do kujtosh se jam e çmendur, dhe kjo pa dyshim që është e vërtetë. A mund të shihemi e të flasim? Jo për regjimin e Boazit, as për barnat e tij. (Përpiqem t’ia kujtoj, pa ndonjë sukses të madh. Ti e njeh kokëfortësinë e tij, që shkon deri në përbuzje, por s’është gjë tjetër veçse mospërfillje). Mund të diskutojmë për gjëra të tjera. Bie fjala, për ritmin e stinëve ose qiellin e hijeshuar prej yjeve netëve të verës: yjet dhe mjegullnajat e tyre më interesojnë jo pak. Po ty? Do doja të kisha mendimin tënd, Osnat. Dy fjalë mjaftojnë. Pres lajme prej teje. Ariela B.”.
Osnat vendosi të mos përgjigjej. E lexoi dy herë, e palosi, e futi në sirtar, shkoi drejt dritares dhe ngriu. Tre micka të vogla para gardhit: njëra kafshon putrën, tjetra shtirë përtokë, thua se fle me veshë të ngrehur e po dëgjon njëfarë zëri tërheqës, ndërsa e treta i shkon mbrapa bishtit të vet, por është aq e vogël, sa rrëzohet vazhdimisht në kokërr të shpinës, me katër putrat në ajër. Një fllad i lehtë fryn si për t’ia ftohur çajin. Osnat i hiqet vëzhgimit e ulet në divan, me trupin drejtë, duar mbi gjunjë e mbyll sytë.
Nata do bjerë shpejt. Ajo do dëgjojë muzikë në radio, ndërkohë që lexon një libër, pastaj do zhvishet, do t’i palosë me kujdes rrobat, do përgatisë veshjen për të nesërmen, do lahet e pastaj do shtrihet. Kohëve të fundit bën një gjumë pa ëndrra dhe i hap sytë pak para ziles së zgjimit. Shkaku i pëllumbave.
¹Kibboutz – kooperativa bujqësore-ushtarake, krijuar nga sionistët çifutë në fillim të shekullit XX, që pas LDB-së u shndërruan në qendra të zhvilluara bujqësore.
Përktheu nga frëngjishtja: Fatmira Ahmetaj
