Nëse nuk i shkruaj, gjërat nuk kanë shkuar deri në fund, veç janë jetuar.
Para pesë vjetësh kalova një natë hutuese me një të ri, që më shkruante prej një viti e ngulte këmbë të më takonte.
Shpesh kam bërë dashuri thjesht për t’iu shmangur shkrimit. Te lodhja dhe lëshimi i pashpresë doja të gjeja arsyet që të mos prisja më asgjë nga jeta. Shpresoja se duke i dhënë fund pritjes më të dhunshme që mund të kemi, asaj të derdhjes, do më ndihmonte të sigurohesha që s’ka kënaqësi më të epërme sesa ajo e shkrimit të një libri. Është ndoshta dëshira që zgjon shkrimi i një libri, të cilin hezitoja ta nisja, duke e ditur se sa punë do më hapte, që më shtyu ta merrja me vete në shtëpi A-në, për të pirë një gotë pas një darke në restorant, ku ai, për shkak të druajtjes, ndenji pothuajse gojëlidhur. Ishte gati tridhjetë vjet më i ri se unë.
Shiheshim fundjavave, ndërmjet të cilave filluam t’ia ndjenim mungesën njëri-tjetrit përherë e më tepër. Më thërriste çdo ditë prej një kabine telefonike, që të mos zgjonte dyshime te vajza me të cilën jetonte. Të përfshirë në rutinën e një bashkëjetese të parakohshme, nën peshën e provimeve, ata të dy asnjëherë s’kishin menduar se të bërit dashuri mund të ishte shumë më tepër se kënaqja e ngadalshme e një dëshire. Afshi me të cilën A. e përjetonte marrëdhënien e re, më lidhi shumë më tepër me të. Dalëngadalë, aventura po shndërrohej në histori që kishim dëshirë ta çonim deri në fund, pa e ditur fort se çfarë do të thoshte kjo gjë.
Kur u nda me shoqen e ajo u largua nga apartamenti, gjë që më kënaqi e më lehtësoi, zakonisht shkoja në apartamentin e tij nga e premtja në darkë deri të hënën në mëngjes. Jetonte në Ruen, qytet në të cilin kisha studiuar edhe vet në vitet gjashtëdhjetë, e nga ajo kohë veç i bija mes për mes ndonjëherë sa për të vizituar varrin e prindërve në Y.
Sapo arrija, lëshoja ushqimet në kuzhinë, pa ua hequr ambalazhet, e bënim dashuri. Një disk muzikor lexohej ndërkohë që hynim në dhomë, më së shpeshti “The Doors”. Në një moment s’dëgjoja më muzikë.
Akordet e thella të këngës “She lives in the Love Street” dhe zëri i Jim Morrison më pushtonin përsëri. Rrinim ashtu të shtrirë në dyshekun e hedhur drejt mbi dysheme. Kishte trafik të dendur në atë orë. Dritat e makinave projektoheshin nëpër mure, përmes dritareve të larta pa perde. Më dukej sikur s’isha ngritur kurrë prej të njëjtit shtrat që kur bëra tetëmbëdhjetë vjeç, shtrat i vendosur në vende të ndryshme, me burra të ndryshëm, por po aq të ngjashëm me njëri-tjetrin.
Apartamenti ndodhej përballë me “Hotel de Dieu”, i boshatisur prej një viti e ku po bëheshin punime për ta shndërruar në zyra të prefekturës. Në mbrëmje, dritaret e ndërtesës ndriçoheshin e rrinin ashtu shpesh gjatë gjithë natës. Oborri i madh katror përpara zgjatej si një hapësirë me dritë-hije e i boshtë pas kangjellave të mbyllura. Shihja çatinë e zezë dhe kupolën e një kishe, që ngrihej pas saj. Përveç rojeve s’kishte njeri të gjallë. Pikërisht në atë vend, që në atë kohë ishte spital, më kishin sjellë kur isha studente me një gjakderdhje të madhe pas një aborti klandestin. S’më kujtohet se në cilin krah gjendej dhoma ku ndenja gjashtë ditë. Në këtë rastësi të çuditshme më dukej se shihja shenjat e një takimi misterioz dhe të një historie që do më duhej ta jetoja.
Të dielave pasdite, kur kishte mjegull, rrinim poshtë mbulesës, herë në gjumë e herë si përgjumshëm. Nga rruga e heshtur vinin zërat e kalimtarëve të rrallë, kryesisht të huaj, që jetonin në një qendër pritjeje jo fort larg. Ndjehesha atëherë si të isha në Y., fëmijë, kur lexoja afër nënës, që flinte e këputur prej lodhjes, krejt e veshur, mbi shtratin e saj. Kjo ndodhte të dielave kur shitoret ishin të mbyllura. S’kisha moshë e lëkundesha si e përhumbur prej një kohe në tjetrën.
Kisha rigjetur tek ai parehatinë dhe ato pak gjëra që kisha njohur edhe unë në fillim të jetës bashkëshortore me burrin tim kur ishim studentë. Mbi pllakat e ngrohjes, termostati i të cilave nuk funksiononte më, mund të piqnim ndonjë biftek, duke rrezikuar që mishi të ngjitej menjëherë për fundin e fulteres, të përgatisnim oriz apo makarona, pa mundur të kontrollonim derdhjet e ujit që vlonte. Frigoriferi i vjetër, temperatura e të cilit s’mund të rregullohej, e ngrinte sallatën në sirtarin e perimeve. Duheshin veshur tri triko për të përballuar të ftohtin e lagësht të dhomave me qiellzana të larta e dritare të paputhitura; e pamundshme të ngroheshin me radiatorët elektrikë të shkatërruar (…)
Ai mbante në vete krejt kujtesën e ditëve të mia të një tjetër kohe. Të përzieja sheqerin në fund të filxhanit të tij të kafesë, që të shkrinte më shpejt, t’ia këpusja makaronat, t’ia ndaja një molle në flegra, që i rrufiste duke i mbajtur në majë të thikës, kaq shumë gjeste të harruara e turbulluese rigjeta tek ai. Më dukej sikur isha prapë dhjetë-pesëmbëdhjetë vjeç e rrotull tavolinës me familjen dhe kushërinjtë, me lëkurë të bardhë e faqe të kuqe si prej Normandie. Ishte mishërim i së kaluarës. Me të po kaloja të gjitha moshat e jetës, e jetës sime (…)
Të bërit dashuri në dyshekun përtokë, darka në një qosh të tavolinës, tallandisja rinore, së cilës i isha dorëzuar lehtësisht, më jepnin ndjesinë e një përsëritjeje. Ndryshe prej kohës kur isha tetëmbëdhjetë apo njëzet e pesë vjeç e isha krejtësisht e përfshirë në atë që bëja, pa menduar as për të shkuarën, as për të ardhmen. Në Ruen, me A-në, kisha përshtypjen se po përsërisja gjeste e skena që kishin ndodhur, po riluaja si në një pjesë teatri rininë time. Ose, e thënë ndryshe: po shkruaja/jetoja një roman, episodet e të cilit i krijoja me kujdes (…)
Trupi im s’kishte më moshë. Mjaftonte shikimi i rëndë e qortues i klientëve në restorante për të ma bërë të qartë. Shikime të cilat jo që s’më bënin të turpërohesha, por më nxisnin të mos e fshihja fare lidhjen me një burrë “që mund të ishte biri im”, përderisa çdo burrë i të pesëdhjetave mund të paraqitej me një vajzë, që qartazi nuk ishte e bija, pa qenë i sulmuar nga shikime kritike. Po unë e dija, thjesht duke i parë këto çifte të një moshe të pjekur, se fakti që dilja me një djalosh njëzetepesëvjeçar, ishte edhe për të shmangur pasjen përballë vetes, tërë kohën, fytyrën e shënjuar nga vitet të një burri të moshës sime, pra të plakjes sime. Përballë fytyrës së A. edhe e imja dukej e re. Burrat e kanë ditur këtë gjë prej kohësh: as që më shkonte ndërmend ta privoja veten (…)
Shpesh e më shpesh më dukej se mund të stivoja pamje, përvoja, vite pa ndjerë asgjë, me përjashtim të ndjesisë së përsëritjes. Kisha përshtypjen që isha sa e pavdekshme, po aq edhe e vdekur në të njëjtën kohë, siç është nëna ime në një ëndërr, që e shoh shpesh, e kur zgjohem mëngjeseve për disa çaste jam e sigurt që ajo jeton me të vërtetë me këtë formë të dyzuar. Kjo ndjesi qe shenjë se roli i tij si prijës i kohës në jetën time mori fund. Edhe i imi si mësuese në të tijën, po ashtu. Iku nga Ruen për në Paris.
Iu ktheva tregimit për abortin klandestin, të cilit i vija rrotull prej kohësh. Sa më shumë ecja në shkrimin e kësaj ngjarjeje, që kishte ndodhur para se A. të lindte, aq më tepër ndjehesha e shtyrë në mënyrë të parezistueshme të ndahesha prej tij. Sikur doja ta shkëpusja e ta nxirrja nga vetja, siç kisha bërë me embrionin para tridhjetë vjetësh. Punoja pa ndërprerje mbi këtë tregim, me një strategji të qartë largimi e shkëputjeje. Me një diferencë prej pak javësh, fundi i marrëdhënies rastisi me fundin e librit.
Ishte vjeshta e fundit e shekullit të njëzetë. Ndjehesha e lumtur të hyja e vetme dhe e lirë në mijëvjeçarin e tretë.
Përktheu nga frëngjishtja: Arbër Ahmetaj
Annie Ernaux
Arbër Ahmetaj
Arbër Ahmetaj lindi në Tropojë në vitin 1965. Është diplomuar për farmaci në universitetin e Tiranës dhe atë të Gjenevës. Në vitin 1986 filloi bashkëpunimin me shtypin shqiptar të asaj kohe dhe më pas punoi si gazetar në departamentin e informacionit në TVSH. Në vitin 1993 iu bashkua Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe u specializua për diplomaci në Oksford, Uashington, Gjenevë dhe Maltë. Pas detyrave të ndryshme në këtë ministri u emërua Sekretar i Parë në Ambasadën Shqiptare në Bukuresht. Nga shtatori i vitit 1997 jeton në Sion të Zvicrës, ku ushtron punën si farmacist. Disa nga veprat e tij në prozë janë "Fletëhyrje për në varr", "Varri i braktisur", "I huaji, ai kosovari", "Një natë te Luiza", "69 gra", "Procesi 3K", si dhe librat me poezi "Më mori malli e dashur" dhe "Poezi". Nga viti 2020 është Kryeredaktor i Revistës Letrare.
