Selaniku ka një vapë të padurueshme, që kur përzihet me afshet e detit, bëhet duhmë mbytëse. Të duket sikur gjendesh nën saç, kur digjet mbi një tufë me shkarpa të thata. Vapë edhe në sallonin e shtëpisë. E ndiente djersën t’i bulëzohej dhe rrëshqiste kurrizit, deri në ullukun e të ndenjurave. Pothuajse zhveshur, vetëm me pantallona të shkurtra, vështronte orën në mur e tymoste cigare. Afshi i nxehtësisë po ia bënte të padurueshme pritjen, që gjithmonë sjell një ndjenjë makthi të brendshëm, gërryes si acidi. Padurimi është i dukshëm edhe nëpër gishtërinj, ku gati luhet si një lojë e fiksuar me cigaren e ndezur. Donte të merrte rrugën e kthimit një orë e më parë.
Pothuajse çdo fundjavë shkonte në atë qytet të huaj. Pas viteve nëntëdhjetë, gjithë familja kishte emigruar aty. Ndërsa ai, me këmbënguljen e të atit, kishte vazhduar punën. “Nuk i duhet vënë kazma shtëpisë”, i pat thënë, “duhet një që ta mbajë hapur!”. Nisej të shtunën herët në mëngjes dhe për tri orë arrinte në qytetin e madh. Prej tre vjetësh e bënte atë rrugë me një veturë tip “Ford”. Në kthim i qëllonte ndonjëherë të merrte pasagjer ndonjë emigrant që shkonte në atdhe. Të tillë gjeje shumë te stacioni i trenit, por nuk donte të udhëtonte me të panjohur. Në makinë hipte vetëm ndonjë që njihej nga familja dhe të afërmit e tij. Kur këta të fundit i thoshin të dilte te treni dhe ta mbushte makinën plot me pasagjerë, tundte kokën në shenjë mohimi. “Nxjerr lekët e benzinës dhe mbush xhepat me ato që ngelen”, këmbëngulnin ata, por po aq prerazi refuzonte edhe ai.
Ishte mes korriku edhe vapa ishte normale. Me vëllezërit dhe disa të afërm, deri nga ora dy e pasdites, kishin shkuar në plazh. Të shumtën e kohës e kishte kaluar në hijen e pemëve ose në një cep brenda kafenesë. Preferonte ajrin e freskët që shfrynte kondicioneri, duke thithur me kallam frapenë, kafen me gota uji që pinin vendasit. Edhe ato herë që kishte hyrë në ujin e nxehtë të detit, pati përshtypjen se i qe shtuar më tepër temperatura e trupit. Nga djersët kishte filluar edhe të kruhej. Kur u kthyen në shtëpi, bëri një dush, duke e mbajtur currilin e ujit nga e ftohta. Vetëm se freskia e dushit zgjati aq sa të hante drekën. Më pas filluan prapë djersët dhe gishtat gati ngjiteshin me njëri-tjetrin. Njëherë shqiptoi se bënte mirë të nisej, por prindërit i hodhën një vështrim të tillë, sikur ta shprehnin me fjalë pyetjen: “Je në terezi, apo si?”.
– Po të ndjek gjermani, more djalë? – foli i ati. – Dy orë më parë apo dy orë më pas, do të shkosh. Prit të thyhet pak vapa dhe nisu. Apo do që ta kemi mendjen tek ty gjithë rrugës?!
– Boll shkrumbove grykën me atë të shkretë cigare! – vazhdoi e ëma.
Vërtet që gryka i ishte tharë, si lëkura e kecit të rrjepur, nderë në degë pemësh. Pak nga ajri i tejnxehtë, pak nga tymi i cigares që thithte.
– Lëre atë farmak, – vazhdoi e ëma, duke i lënë në duar një koka-kola. – Pi pak nga kjo të lagësh fytin. Mere dhe pije! Mos i bëj naze të keqen, por pije! Mos ma kthe, se më ngelet peronë në zemër pastaj…
– E mirë, mirë, – foli duke tërhequr copën e metalit si unazë të kanaçes. – Ja, nuk po ta prish!
– Nuk do udhëtosh vetëm, – tha i ati. – Do vijnë edhe dy djem me ty…
Hodhi një vështrim nga babai, gati-gati me habi.
– Janë djem të mirë, – vazhdoi ai. – I njoh, se kam punuar me ta. Djem të vuajtur dhe me një mijë halle. Të urtë e punëtorë. Janë djem pa llafe. Edhe t’u kërkosh të thonë një fjalë, më mirë të japin lekë se të flasin.
– Epo kur janë pa llaf, ç’i dua?
– Epo shurdh-memecë nuk janë, – vazhdoi tjetri. – Po nuk janë nga ata tipat, që nuk u kyçet goja kurrë, të fillojnë një muhabet kur nisesh dhe nuk e merr vesh fundin, edhe sikur të udhëtosh me ta ditë e net të tëra. Fjalë e karar. Flasin kur duhet dhe me fjalë të mençura. Nuk po vijnë për qejf, por për hall bir. Mos ki fare merak. I ke të urtë dhe të mirë!
– U ke lënë ndonjë orë? – pyeti, duke hedhur vështrimin tej dritares, në atë qiell që dukej sikur një masë e trashë kishte zhdukur ngjyrën blu.
– Nga ora shtatë! – saktësoi i ati. – Nuk është vonë, për tre orë je në shtëpi! Nuk do të jetë kjo vlagë përvëluese…
– Mirë, – pohoi, duke vështruar orën.
Nuk i erdhi mirë nga ajo pritje gati dyorëshe, por ishte caktuar nga i ati. Nuk e shfaqi ndjenjën e pakënaqësisë në sytë e tjetrit. Ishte njeriu më i dashur dhe shtylla mbështetëse e tij. Vendimet e babait asnjëherë nuk ishin të nxituara apo të gabuara. Prindi nuk merr vendime në dëm të fëmijës së vet. Gjithmonë, këto vendime, sikur marrin bekimin e perëndisë. Edhe në qofshin të nxituara, një fuqi madhore, e padukshme vepron në situatën dhe hapësirën ndërvepruese, në mënyrë që vendimi të ketë fuqi vepruese të mirë. Një mendje i tha, të shkonte te makina. Vetëm se afa përvëluese që iu përplas në fytyrë, teksa hapi pakëz kanatën e dritares, e stepi. Me siguri edhe nëse derdhte mbi kabinën e makinës gjithë ujërat e lumit që përshkonin qytetin e huaj, asgjë nuk do ndryshonte. Squllja e pëllëmbëve po e bezdiste që me ngjitjen e letrës së cigareve midis gishtave. Provoi të bënte edhe një dush tjetër me ujë fare të vakët. U ndie mirë për disa minuta, me freski të tendosur deri në brendësi të gjakut që i vërshonte trupit. Nga dushi dhe qëndrimi ulur në divan kishte kaluar më shumë se një orë e një çerek. Ra zilja e derës. Dëgjoi të atin të përgjigjej në citofon dhe fjalët që të vinin brenda në shtëpi.
– Erdhën djemtë, – i tha duke hyrë në dhomë. – Bëjmë mirë të zbresim poshtë te makina, djalë! – Pastaj iu drejtua së shoqes: – Grua na sill dy birra të ftohta!
Në hyrje të pallatit, dy djem me nga një çantë në duar u takuan me të atin. Njëri prej tyre tymoste cigaren si i babëzitur. Edhe vetë ai dallohej si duhanpirës i regjur, por i porsambërrituri ia kalonte. Ishte më i keq. Djaloshi e hante duhanin. Kishte një vështrim gati të paqëndrueshëm. Sytë lëviznin sa andej- këndej, sikur të kërkonte të pagjendurën në ajër. Tjetri ishte ana e kundërt. Gati ta zinte gjumi në këmbë.
– Njomeni grykën, more djema, – u foli i ati, duke u zgjatur kanoçet e birrës që solli gruaja. – Sot dielli nuk të djeg, por të shkrumbon!
Hapi dyert e veturës. Si lëmsh zjarri mbi fytyrë e goditi ajri, që u lirua nga brenda makinës. Uli xhamat. Ndërsa po merrej me kontrollin e mjetit, hidhte vështrimin nga djemtë. Djalin, që e përtypte cigaren, nuk e mbante vendi. Lëvizte këmbët sikur të ishte imitues i lëvizjeve në një skenë teatri, ku shputat lëvizen në mënyrë të tillë në vetvete për të dhënë imazhin e ecjes. Birrën e derdhte me gllënjka të mëdha në grykë, duke shtrënguar fort kanoçen. Nga veprimet e tjetrit po nxirrte përfundimin se ky ishte një tip jo fort i besueshëm. Një njeri enigmatik. Pa nga i ati. Ky, sikur të kishte kuptuar dyshimin e të birit apo pyetjen e pashqiptuar, se nga djallin i kishte psonisur këta dy pasagjerë të dyshimtë, shkundi qepallat dhe tundi kokën si për t’i pohuar që të ishte i qetë. Dhe më në fund, kur ishin gati për t’u nisur, foli:
– Djema, mos kini merak, me djalin tim do të udhëtoni të qetë.
Dhe pastaj të birit:
– Janë djem të mirë dhe dua t’i çosh shëndoshë e mirë!
∗∗∗
Muzgu, gati-gati, qe sfumuar nga errësira e gjithëpushtetshme. Makina zukaste në atë timbrin e vet, si kërcitja e zemberekëve të sahatit. Dritat ndriçonin asfaltin e rrugës, duke bërë të dukshëm kontrastin e vijëzimeve të mira mbi ngjyrën e zezë të ziftit. Kishte dalë nga autostrada, duke vijuar në një rrugë dytësore. Zhurmën ritmike të motorit të makinës e copëtonte muzika e radios. Djemtë vërtet kishin qëlluar fjalëpakë. Të heshtur, si në një betim të shqiptuar nën zë. Shumë pak fjalë kishin këmbyer, bile njëri prej tyre, ai që e hante cigaren, kishte tundur vetëm kokën. Ishin ato tundje të bustit, që tregonin aprovim apo mohim për pyetje që lindin vetvetiu në bisedën brenda kabinës së veturës. Ai tymoste cigare, duke vështruar nëpërmjet pasqyrës dy djemtë pasagjerë, të ulur në sediljet e pasme. Qysh kur hipën, kishin vendosur të qëndronin prapa. Djali i pafjalë kishte fiksuar vështrimin përpara, ndërsa tjetri dremiste, me kokën që i lëkundej herë në njërën anë, nga shoku, e herë në tjetrën. Qysh sa ishte sistemuar brenda në makinë, nuk kishte tymosur më cigare. Edhe kur ai i kishte zgjatur paketën e tij, tjetri kishte refuzuar, duke tundur kokën në shenjë mohuese. Ndaj ishte i vetmi brenda kabinës së makinës që tymoste cigaret njëra pas tjetrës. Largoi një çast vështrimin nga rruga dhe kërkoi çakmakun, kur befas dëgjoi një zhurmë mbytëse dhe një kërcim të automjetit. Pati përshtypjen se kaloi mbi një trup. Frenoi fort dhe makina ndali disa dhjetëra metra më tutje. Zbriti dhe nisi të ecte në drejtim të kundërt, pushtuar nga makthi dhe frika se mos kish shtypur njeri. Ofshau dhe mallkoi me vete edhe natën, që nuk e linte të shihte as dy hapa më tej. Teksa dihaste si kafshë e plagosur, nuk kishte vënë re që nga pas e ndiqte njëri prej djemve. Kur ndali para faktit që kishte shkaktuar atë zhurmë rrëqethëse të veturës, dalloi që pranë tij gjendej edhe djali pafjalë. Përpara tyre qëndronte shtrirë një dhelpër, që përpiqej të lëvizte. Dukej sikur pjesa e pasme e trupit dhe gjymtyrët nuk i bindeshin gjysmës tjetër. Rrotat e veturës i kishin kaluar mbi mesin e trupit, duke e gjymtuar, ndarë në dysh. Kafsha drejtoi kokën nga ta, nxori dhëmbët dhe hungëriu.
– Të hëngërt dreqi! – ofshau shoferi, duke ndjerë shkrirjen e gjymtyrëve dhe trupit nga makthi që e kishte pushtuar disa minuta më parë. Vështroi sytë e egërsuar të kafshës, që dukej sikur do t’u hidhej në trup. Tjetri kishte ngulur vështrimin mbi dhelprën, sikur do ta përpinte brenda vetes.
– Po më vika keq për kafshën e gjorë, – shqiptoi. – Më mirë të kishte ngordhur në vend se sa të vuajë kështu…
Dhelpra tani kishte humbur edhe egërsinë e syve; me gjuhën jashtë gojës, po përpiqej me sforco të lëvizte nga vendi.
– Ke ndonjë pincë në makinë? – e pyeti djali i heshtur.
– Kam! Përse të duhet?
– Paska bisht të bukur.
Djali u ul në gjunjë dhe i preku bishtin. Kafsha hungëriu, duke nxjerrë në pah dhëmbët e mprehtë në drejtim të djalit, pa mundur t’i afrohej pjesës tjetër të trupit. E parandiente kërcënimin, përpiqej të reagonte me egërsinë e kafshës, të përcillte kërcënim, por gjithçka ishte kot. Kur la në duart e djalit pincën, ky i fundit mbështeti shputën e këmbës mbi trupin e kafshës, duke shtrënguar fort dorezat e pincës, dhëmbët e së cilës prenë bishtin. Kafsha, duke dhënë shpirt, mbylli sytë dhe koka iu palos mbi asfalt. Djali ia zgjati bishtin e kafshës dhe pasi pastroi dhëmbët e pincës mbi pushin e trupit të kafshës. Pastaj e barti në krahë deri në kanalin anës rrugës.
Kur u sistemuan prapë brenda automjetit, duke u bërë gati të rinisnin udhëtimin, djali i kërkoi një cigare.
Shoferi ia zgjati paketën, duke ndezur një cigare edhe për vete. Me bisht të syrit po i ndiqte lëvizjet e tij; po përpiqej të kapte me majat e gishtërinjve cigaren. Gishtat i dridheshin, pa mundur të shkëpusnin cigaren. Edhe buza i dridhej. Më në fund, arriti ta kapte. E ndezi dhe e thithi disa herë thellë, si të mundohej të mbushte zbrazësinë e mushkërive me ajër të pastër edhe të freskët. Pastaj shfryu një shtëllungë të trashë tymi nga buzët e hapura si duhmë jetëdhënëse. E më pas, edhe ca thithje të tjera si e para.
– Ta ndez edhe një tjetër? – i kërkoi leje djali.
– Tymos sa të duash, – ia ktheu, duke vërejtur cigaren e tij, që nuk ishte djegur as deri te gjysma.
– Po të kërkoja nga paketa jote, – vazhdoi tjetri. – Më mbaruan të miat!
– E po helmi nuk mbahet, kështu thonë! – tha dhe i zgjati paketën.
Djali e falënderoi. Tingujt e zërit u tretën me zhurmën zukatëse të motorit. Më pas qetësi. Pandehu se kishte hapur një shteg bisede me pasagjerin, por dukej që ishte gabuar. Mirë kishte thënë i ati, që edhe nëse i paguaje, ata djem ishin gati të paguanin mbrapsht e mos të flisnin. Mbase për këtë lloj njerëzish kishte dalë edhe ajo shprehja: “Të japësh një lirë për një fjalë…”.
Në doganë mbaruan punë shpejt me vulosjet e pasaportave. Pas pak minutash hynë përsëri në barkun e errësirës. Njolla të dobëta drite tregonin për fshatrat e shpërndara sa andej-këndej.
– Edhe ndonjë gjysmë ore dhe do të jemi në qytet! – i shoqëroi fjalët shoferi, duke vështruar nga pasqyra djemtë pas shpine.
Ai që pothuajse kishte dremitur gjatë gjithë udhëtimit, hapi pak sytë, hodhi një vështrim përtej xhamit dhe i mbylli përsëri. Tjetri filloi të mbante majat e gishtave në gojë. Me siguri po kafshonte thonjtë. Dridhjet e trupit ia dalloi nga pasqyra; ishin tepër të dukshme. I zgjati përsëri një cigare, që tjetri e mori me shkathtësi, sikur ta kishte parandjerë dhe priste në gatishmëri.
– Kemi gati dy orë e ca që udhëtojmë dhe nuk ta dëgjova zënë, more djalë, – foli. – Nuk të di as emrin…
– Ke të drejtë, po nuk besoj se ka shumë rëndësi. Kushedi, mund të harrohet shumë shpejt edhe emri im…! – u përgjigj tjetri qetë.
– E përse të harrohet? Njeriu i mirë nuk harrohet kollaj. Unë shoh se ti qenke djalë për kokë të djalit…
– Pak rëndësi ka. Edhe jeta mund të jetë e pavlerë…
– Pa prit pak, prit! Më duket se ke hall dhe hall të madh more djalë. Ke pirë shumë duhan dhe je dredhur si purtekë gjithë rrugës. Të mundon ndonjë gjë, po mban barrë të rëndë mbi shpinë? Më trego, mbase të ndihmoj.
– Ehhhh… – psherëtiu thellë e rënkoi djali.
– Je i fejuar? Ke ndonjë vajzë që të pret? Apo mos keni bërë fjalë, ngaqë ti nga ana tjetër e kufirit dhe ajo në këtë anë? Nëse është punë e tillë, mos u mërzit. Rregullohen këto gjëra. Mundohu të bashkoheni, ashtu si kalove kufirin herën e parë, kaloje përsëri, por së bashku me vajzën.
Djali heshti. Iu rëndua edhe frymëmarrja. Një ofshamë e thellë, gati sikur po jepte shpirt. Shoferi ndezi dritën e kabinës. Fytyra e tjetrit ishte gati e verdhë limon, ndërsa sytë e zbardhur, pa njollën dalluese të irisit. Ndali makinën dhe u kthye vrik nga tjetri.
– Je mirë? – pyeti me shqetësim. – Më mirë të shkojmë në spital!
Po dalloheshin dritat e qytetit. Edhe ca minuta e mbërrinin. Në mëdyshje, po vononte të niste makinën, pasi djali tundi dorën në shenjë kundërshtimi, kur ai përmendi fjalën spital.
– Mirë do jem, mos u merakos kot.
– Më trembe, o i uruar! – e mblodhi veten edhe shoferi, kur dalloi se fytyra e djalit u mbulua nga çehrja e jetës. – Nuk më the, a je i fejuar?
– Po! – u gërmuq djali. – Kam tre muaj…
– Epo gëzohu, po shkon tek ajo. Kushedi sa mall ke! Me siguri edhe ajo nuk ka vënë gjumë në sy këtë natë. Po të pret! E di që femrat kanë më shumë mall? Ose të paktën e shprehin më shumë se ne meshkujt. Hajt, gëzohu djall i madh! Do të hash mjaltë me dy duar…
Djali nuk reagoi. Dukej i qetë tani. Tymoste.
– Na ndal te furgonët! – foli tjetri, që ishte zgjuar dhe kthjelluar nga dremitja e gjatë.
Teksa po u jepte çantat nga bagazhi e vështroi gjatë djalin. Tjetri nxori disa kartëmonedha të huaja që ta paguante, por burri refuzoi t’i merrte.
– Do t’i mbash! Asht haku jot!
– Zakonisht nuk marr njerëz të huaj në makinë, por juve ju kam porosi nga im atë. Këto lekë do të duhen më shumë ty, – kundërshtoi përsëri, duke shtyrë dorën e zgjatur të tjetrit, me kartëmonedhat midis gishtave. – Nuk ma ke thënë ende emrin.
– Më mirë mos ta dish! Ma mirë pa emër, çun i panjohur… – dhe pasi heshti pak, shtoi duke mbajtur vështrimin nga shoku që po drejtohej drejt një furgoni. – Po kthehem për të vrarë një njeri!
Dukej i vendosur. Fjalët e tij shprehnin atë që kishte bluar dhe vendosur që në nisje nga qyteti i huaj. E gjithë ajo mbyllje në vetvete, me mendimet që i kacafyteshin në kokë, pa mundësinë për t’i shprehur, por të dukshme me gjuhën e trupit, kish vendosur fundin e veprimit.
Hodhi edhe njëherë vështrimin nga djali dhe tundi kokën mosbesues për atë që kishte dëgjuar. Shpresonte të kishte qenë një gënjeshtër e çastit, kot, ose që tjetri do hiqte dorë nga ai qëllim që mbarte në mendime. Djali kish ende shumë rrugë deri në vendlindje. Një drithërimë ia përshkoi trupin, sikur të kishte prekur një tel korrenti. Kishte udhëtuar me një vrasës. Zemërimi ndaj të atit tani ishte si pështyma që thahet në fyt dhe të vështirëson frymëmarrjen.
Një furgon u nis shpejt dhe humbi në errësirën e natës. Brenda tij edhe djali i panjohur me shokun e tij.
Të nesërmen, në edicionin e lajmeve dëgjoi për një furgon të aksidentuar. Midis fotografive të viktimave njohu edhe djalin që i kishte prerë bishtin dhelprës atë mbrëmje korriku, rrugës nga qyteti i huaj…
