Ndoshta nuk ishte e bukur.
E kishte parë në një kopsht të njomë, të gjelbër, i cili nuk dihej se si kishte mundur të shpëtonte prej errësirës së qytetit shkretëtirë për të gjetur strehë në një mirazh. Një oborr i thjeshtë… Vazot e luleve ishin ujitur rishtazi, gurët sapo ishin larë; pastërtia binte në sy që prej së largu; trupin e zhveshur të vajzës e mbulonte vetëm një fustan prej pëlhure me dantella, që ia zbulonte lëkurën vende-vende, hije-hije; ulur pranë një shatërvani të vogël prej mermeri, hante pjeshkë të verdha, të ftohta akull. Kur e shikoje, dukej erëmirë, e freskët, e mbushur, e gjallë, e ëmbël.
Shoku vendali e vuri re që po e vështronte dhe i tha si për ta stimuluar:
— Di të flasë Turqisht, ka dhe muhabet të ëmbël…
Në këtë qytezë ushtarake në Mesopotaminë e largët, të krijuar pas kërkimeve të vështira disa javore për gjetjen e burimeve të naftës, inxhinierët vërdalloseshin nëpër lokale duke harxhuar lekë me pije dhe duke u argëtuar me vajzat.
Largimi prej civilizimit për një farë kohe, të detyron të plotësosh dëshirat e tua në mënyrën më të keqe të mundshme pasi kthehesh sërish pranë tij. Mund të keni parë përditë njerëz të tillë, nëse keni jetuar më parë në ndonjë vend të shkretë, të rrezikshëm e të përshtatshëm për aventura. Fillimisht mund t’ju ketë ardhur keq për ta, por, pasi jeni menduar pak, u keni dhënë të drejtë.
Kur pa që po i afrohej një djalosh i veshur mirë e që fliste turqisht, para se t’i ofronte trupin, e qerasi me pjeshkë:
— Urdhëroni, – tha, – mund t’ju qëroj disa nëse dëshironi!
Pyetën njëri-tjetrin se nga ishin. Të dy dolën nga Stambolli.
Në fakt, vajza dukej e habitur:
— Mirë unë, që përfundova në këtë ferr dhe po laj gjynahet e mia, po ju ç’kërkoni këtu?
Djali nuk kishte qejf ta zgjaste:
— Hiç… Kam ardhur të shëtis me shoqërinë.
— Ke lënë Stambollin në këtë stinë? Sa keq! Gjithsesi mund të ktheheni, e keni vetë në dorë… Ne nuk shkojmë dot, nuk na lënë të hyjmë.
Tjetri nuk tha asgjë, vetëm se rrudha në ballë iu thellua.
Vajza pyeti përsëri, duke i zgjatur një fetë pjeshkë:
— Prej cilit vend të Stambollit jeni? Unë jam nga Arnavutkoj. Kushedi sa bukur është atje tani. E keni parasysh… kazinotë në Akëntëburnu, ujërat e freskëta, që përplasen e spërkatin pasqyrat dhe pastaj në ato pasqyra shihen vaporët që kalojnë…
Duke thënë këto, ajo vështroi përreth e frikësuar, pastaj nxori një shishe të vogël të fshehur pas njërës prej vazove, mori pak pluhur me majat e gishtave dhe e thithi:
— Më falni… nuk u druajta prej jush. U ndjeva keq për një moment!
— Punë dashurie?
— Jo, jo! Kë do dua unë këtu? Flasim gjuhë të ndryshme, kemi zakone të ndryshme… nuk jemi njësoj!
Vështroi fytyrën e djaloshit për disa sekonda, pastaj shtoi:
— U bëtë ju sebep për këtë.
Në sytë e vajzës, në vend të shprehjes së ngrirë pak më parë, u duk një vezullim i mprehtë, kalimtar, pa ndonjë rëndësi, që të kujtonte pasqyrat në kodrat e largëta, mbi të cilat kishte rënë papritur dielli. Trupin ia kaploi një dridhje e etur, tensioni u ndje që në ajër.
Djali vendosi të qëndronte pak më gjatë, u bëri me shenjë shokëve që të largoheshin dhe u ul në një karrige. Pasi erdhën katër shishe birre në tavolinë, u ndje sikur kishte fituar të drejtën për t’i mënjanuar formalitetet:
— Bën mirë mos e përdorësh shumë këtë, – i tha, – je ende e re, kështu e dëmton veten.
— Mirë e ke, po ç’mund të bëj tjetër? Duhet vajtur ndonjëherë në vendlindje, në vatan… Më duket sikur po mbytem nga i nxehti, nga mungesa e detit dhe nga mospasja e dikujt me të cilin mund të flas siç dua. Vende të thata trokë, të sheshta, pa një kodër, pa një pemishte… Nuk merret vesh kur është behar e kur është vjeshtë… Lëre pastaj i nxehti, njerëzit si të egër, dielli pa hije, që më duket sikur nuk perëndon kurrë! Rreshterët francezë të llastuar, fshatarë të pasjellshëm!
Pasi mbaroi me ankesat, filloi të mburrte Stambollin: mundohej të tregonte për mbrëmjet e zbehta në Bosfor, ujërat prej kadifeje të purpurt. Ato shëtitjet me varkë, drita e hënës, Sarëjeri, Bentleri, po Sultansuju? A e mbante mend pyllin e atjeshëm, po përroin e vogël të mbuluar me manaferra? Pemët gjigande të gështenjave që kishin zënë myshk? Dheun e kuq vazhdimisht të lagur, që të zhytej thembra kur e shkelje, margaritat e verdha dhe livadhin me lule agimi…?
A i kujtoheshin tufat e zambakëve në pranverë, grumbujt ngjyrë lejla dhe degët e jargavanit palë-palë? Po pemët e Judës me lulet prej mjegulle ngjyrë rozë? Qershia e parë mbështjellë pas shkopinjve? Luleshtrydhet që të falnin një nxehtësi të brendshme si likeri ndërsa i haje nëpër fushat plot diell? Po xinxifet e gdhendura mahnitshëm si një lëkurë gjarpri, me tul të butë, ku mbeteshin shenjat e dhëmbëve kur i kafshoje? Fiqtë si hurma, që u dukej shija edhe pa i ngrënë?
Me fustanin me dantella mbi trupin lakuriq dhe me të folurën e saj si prej fëmije, ajo, në fakt, nuk i përshkruante në atë mënyrë, por djaloshi i imagjinonte si të tilla ato çka përmendte ajo.
Kreshtat e Okmejdanit skuqeshin, në brigjet e Hallëxhëollusë binte hija. Deti nuk kishte një tonalitet të vetëm. Shfaqeshin lloj-lloj panoramash shumëngjyrëshe si një shall Indian: portokalli, vishnje, rozë; Bejollunë e largët e përfshinte një mjegull me erë duhani; temjani i përditshëm.
Djali përhumbej në këtë peizazh. Në ujërat e Haliçit, që peltoseshin çdo mbrëmje, i dukej sikur çdo varkë ndizej me një ngjyrë të ndryshme, shkrinte duke u djegur dalëngadalë dhe ngjyrat fikeshin ndërsa fundoseshin.
Vajza thithi edhe pak nga pluhuri.
Ishte bërë e sjellshme; edhe femra më e ulët bëhej e sjellshme nëse mendonte gjëra të mira si këto.
Ajo vetë ishte një copëz e atij Stambolli që po kujtonin së bashku: me shpatet mbuluar si me gëzof, me përrenj plot manaferra dhe korije të harruara, magjepsës, entuziazmues, i pavendosur, i freskët, vezullues, i zbukuruar me ujëra çapkëne shkumuese. Zmalt i praruar i shkëputur nga mozaiku i Stambollit, një copëz elegante me fotografi tulipanësh rënë nga kupola e quajtur Stamboll… Nuk dëshironte ta shihte nga më afër. Ishte shndërruar në diçka me të njëjtin shpirt dhe të njëjtën strukturë si Stambolli, e rrjedhshme dhe e ndenjur njëkohësisht, me hapësira dhe qoshe, diku me shkëlqim e diku me hije, gjysmë e pisët dhe gjysmë e pastër.
Tashmë nuk e ndjenin më praninë e shkretëtirës përvëluese, që mezi i gjendej fundi. Atje kishte vetëm disa vazo lulesh të sapo ujitura, një shatërvan të vogël dhe një Stamboll që jetonte në kokat e tyre e që ndërronte vazhdimisht ngjyrat, format dhe aromat…
Vajza çoi përsëri dorën te shishja, thithi pluhurin dhe vendosi kokën butësisht në gjurin e djaloshit, në mendjen e të cilit po xhirohej një film me ngjyra Stambolli. Në bebet e syve të saj larushë lëviznin disa forma të bukura fëminore, rrotulloheshin duke ndriçuar e vezullonin si lodra shumëngjyrëshe të varura në bredhin e Vitit të Ri; kishte atmosferë feste.
— Ja, – tha, – prandaj e përdor për t’u takuar me Stambollin tim, ku nuk shkoj dot… Kjo është bërë si pasaporta ime.
Djali mori shishen dhe ia ktheu:
— Atëherë ma jep edhe mua… Sepse as unë nuk shkoj dot!
Përktheu nga turqishtja Besiana Zyfi
(Shkëputur nga Revista Letrare – Dimër 2021. E gjeni në Amazon.com)