Truman Kapot: Llambë në dritare ⋆ Revista letrare

Njëherë më ftuan në një dasmë. Dhëndri më këshilloi të kthehesha nga Nju Jorku me një nga çiftet e ftuara, zonjën dhe zotin Robert, të cilët nuk i kisha takuar kurrë më parë. Qe një ditë e ftohtë prilli dhe udhës për në Konektikat, Robertët, në prag të dyzetave, dukeshin të këndshëm; jo prej atyre me të cilët ke dëshirë të kalosh një fundjavë të gjatë, por jo të këqij.
Nejse, gjatë dasmës, një sasi e madhe pijesh u harxhua e mund të them që një të tretën e tyre e pinë shoferët e mi. Ata u larguan të fundit prej mbrëmjes, aty nga ora njëmbëdhjetë. Ishte shqetësuese ta bëja udhën me ta; e dija që kishin pirë, por s’qesh në gjendje të kuptoja sa të dehur ishin. Pasi udhëtuam nja njëzet-tridhjetë kilometra, makina filloi të lëkundej seriozisht, ndërsa çifti nisi të shahej mes vetes me një gjuhë të jashtëzakonshme (thua se ndodheshim në pjesën e teatrit “Kush ka frikë nga Virxhinia Ulf”), kur zoti Robert, në mënyrë krejt të kuptueshme, bëri një kthesë të gabuar. Humbëm në një rrugë të errët mes fushave. U kërkova e pastaj iu luta ta ndalonin makinën, të zbrisja, por ata ishin aq të përfshirë në sherrnajën e tyre saqë as u ra ndërmend për mua. Befas, makina u ndal me vullnetin e saj, pasi u përplas hundë për hundë me një pemë buzë rruge. Shfrytëzova rastin e u hodha nga dera e pasme; me vrap u futa në pyll. Makina e mallkuar ia doli të nisej prapë, duke më lënë vetëm mes errësirës e të ftohtit. Jam i sigurt që Robertëve nuk iu bë vonë fare për mua. Zoti i madh e di: as mua s’më mori malli për ta.
Por s’qe ndonjë kënaqësi e madhe të gjendeshe i braktisur aty, në një natë me erë të akullt. Nisa të eci me shpresën se do të dilja diku afër ndonjë autostrade. Përgjatë një gjysmë ore s’më zunë sytë asnjë vendbanim. Pastaj, veç pak jashtë rrugës, pashë një shtëpi druri të vogël, me një portë dhe dritare të ndriçuar nga një llambë. Iu afrova në majë të gishtave dhe këqyra nga dritarja; një grua e moshuar, me flokë të buta e të bardha, me një fytyrë të harkuar hijshëm, ulur pranë zjarrit, lexonte një libër. Një mace e mbështjellë i rrinte në prehër, ndërsa disa të tjera i koteshin te këmbët.
Kërcita në derë e, kur ajo e hapi, i thashë duke m’u dridhur dhëmbët:
– Më vjen shumë keq që ju shqetësoj, por pata një aksident e po mendoja nëse mund ta përdor telefonin tuaj.
– Oh, i shtrenjti im! – tha duke qeshur. – Po unë nuk kam telefon. Sa keq! Por, të lutem, hyr brenda!
Sapo hyra në dhomën e ngrohtë, ajo shtoi:
– O Zot i madh, po ti paske ngrirë së ftohti! Ta bëj një kafe? Një gotë çaj? Kam edhe pak uiski të mbetur nga im shoq. Ai vdiq para gjashtë vjetësh.
I thashë se një gotë uiski ishte e mirëpritur. Ndërkohë që ajo kërkonte shishen, ngroha duart në zjarr dhe hodha vështrimin nëpër dhomë. Qe një vend i këndshëm, banuar nga gjashtë-shtatë mace të ngjyrave të ndryshme. Pashë titullin e librit që zonja Keli – emri i saj, siç e mësova më vonë – po lexonte: “Emma” nga Jane Austen, autore shumë e dashur për mua.
Kur zonja Keli u kthye me gotën e mbushur me akull dhe një çerek shisheje të pluhurosur uiski, më tha:
– Ulu, ulu. S’ndodh shpesh të më vijë dikush. Sigurisht kam macet e mia. Por ti do ta kalosh natën këtu. Kam një dhomë të vogël për miqtë, që pret prej kaq kohësh të ketë një mysafir. Nesër në mëngjes mund të shkosh në drejtim të autostradës, të gjesh dikë të të çojë deri në qytet dhe një mekanik për të riparuar makinën. Është veç gjashtë kilometra larg.
Po mendoja, siç duket me zë, se si mund të jetohej në aq vetmi, pa transport e pa telefon. Ajo më tregoi se miku i saj i mirë, postieri, kujdesej për gjithçka i duhej.
– Alberti. Ai është shumë i dashur dhe i besueshëm. Por, e keqja është se vitin tjetër do dalë në pension. Nuk e di si do t’ia bëj. Por diçka do ma sjellë zoti. Ndoshta ndonjë postier tjetër po kaq të sjellshëm. Por, tregomë, çfarë aksidenti të ka ndodhur?
Kur i tregova krejt të vërtetën, ajo tha e zemëruar:
– Ke bërë gjënë e duhur! Unë s’do vija kurrë këmbë në makinën e një njeriu që veç i ka marrë erë një gote me ponç! Ashtu e humba tim shoq. Dyzet vjet të martuar, dyzet vjet të lumtur dhe e humba, sepse një shofer i dehur e hodhi përdhe. Po t’mos kishin qenë macet e mia…! – dhe përkëdheli njërën me vija të portokallta, që gërhiste mbi gjunjët e saj.
Biseduam kështu rreth zjarrit derisa sytë m’u rënduan. Folëm për Jane Austin – “Ah, Jane. Tragjedia ime është se i kam lexuar disa herë gjithë librat e saj e pothuajse i di përmendsh” – dhe për autorë të tjerë, që i admironim: Thoreau, Willa Cather, Dickens, Lewis Carroll, Agatha Christie, Raymond Chandler, Hawthorne, Çehov, De Maupassant. Ajo grua qe e interesuar për gjithçka; inteligjenca ia shkëlqente sytë e larmë, jeshile në kafe, po aq sa llamba që ndriçonte në tavolinën e vogël pranë saj. Folëm për dimrat e ashpër të Konektikatit, politikanët, për vende të largëta (“S’kam qenë kurrë jashtë vendit, por, nëse ndonjëherë do më jepej mundësia, do shkoja në Afrikë. Shpesh kam ëndërruar për kodrinat e saj të gjelbra, për nxehtësinë, gjirafat e bukura, elefantët që ecin e ecin”); për fenë (“Sigurisht që jam rritur si katolike, por, tashmë, gati më vjen keq ta them, kam një mendje të hapur. Ndoshta ngaqë kam lexuar shumë”); për kopshtijet (“I mbjell vetë, sa për t’i pasur të gjitha perimet që më duhen”). Në fund shtoi:
– Më fal që po dërdëllis kaq gjatë! Ti s’mund ta marrësh me mend sa kënaqësi më dha kjo bisedë. Gjithsesi, koha për gjumë. E di, se edhe mua po m’afrohet.
U ngjitëm bashkë deri te dhoma e miqve. U shtriva në një shtrat të gjerë e të rehatshëm. Ajo më uroi gjumë të mirë, me ëndrra të ëmbla. Ashtu siç isha, nisa të mendoja për mbrëmjen. Çfarë përvoje e veçantë: një grua e moshuar, që jeton vetëm në këtë rrethinë të egër; një i huaj i troket në derë pothuajse në mesnatë e ajo, jo veç ia hapi derën, por e ftoi brenda dhe e mirëpriti. Në vendin e saj, dyshoj nëse do kisha kurajë ta bëja këtë gjë, aq më pak të flisja për bujari.
Të nesërmen, më kishte përgatitur mëngjesin. Kafe, drithëra me pak sheqer e krem të tundur. Isha aq i uritur, sa hëngra me kënaqësi. Kuzhina ishte në gjendje më të keqe se dhomat e tjera: një stufë, një frigorifer rrangallë e gjithçka dukej në prag të rrënimit. Gjithçka, me përjashtim të një objekti modern, një frigoriferi për ngrirje të thellë, vendosur në një qosh.
Ajo fliste gjithë kohës.
– I dua shumë zogjtë. Ndihem fajtore që s’mund t’u hedh thërrime gjatë dimrit, pasi s’dua që të rrinë rreth e rrotull shtëpisë; shkaku i maceve! A të pëlqejnë?
– Po, njëherë kam pasur një siameze, e quanin Toma. Jetoi gati dymbëdhjetë vjet. Udhëtonim kudo bashkë, anë e mbanë botës. Kur u shua, s’pata më zemër të merrja tjetër!
– Ah, pra ndoshta mund ta kuptosh këtë, – më tha, duke u drejtuar për nga frigoriferi i ngrirjes së thellë dhe e hapi.
Brenda tij s’kishte asgjë tjetër veçse mace, shumë mace të ngrira, të ruajtura në mënyrë të përsosur. Kjo më dha një ndjesi të çuditshme.
– Janë miqtë e mi të vjetër! Prehen në paqe! Nuk mund ta duroja humbjen e tyre! Plotësisht! – ajo qeshi e pastaj shtoi: – Ma merr mendja që po të dukem pak e çmendur!
“Pak e çmendur. Po, pak e çmendur”, po mendoja tek ecja poshtë qiellit gri, në drejtim të autostradës, “Por e shndritshme, si një llambë në dritare”.

Nga anglishtja Arbër Ahmetaj

(Shkëputur nga Revista Letrare – Verë, 2021. E gjeni në Amazon)

Llambë në dritare

Të tjera nga ky autor: