Durim TAÇI: Nga një derë tjetër ⋆ Revista letrare

Të duket si një statujë, që pritet të zbulohet ditën e përurimit, me atë fustan blu të errët, që i mbërrin tek thembrat.
I le pas të gjitha brengat, që para nisjes për Itali. Metamorfoza jote kishte filluar pas kuintave mbrëmjen e nisjes, teksa ndërroje rrobat, hiqje kostumin e vishje një komplet xhins, a thua se jeta jote, deri atë çast, kishte qenë loja e një roli në skenë, ndërsa vazhdonin ende duartrokitjet e të pranishmëve në promovimin e librit tënd të fundit. Shumë prej tyre e dinin që po largoheshe. Shndërrimi yt u krye plotësisht ditën e parë të punës në një zyrë tjetër, përtej detit, në fillimin e mijëvjeçarit të ri.
Shefi i ri ta priti shkurt, të tha se e dinte që merreshe me libra, por tani e tutje do të duhej t’i harroje, madje edhe vetë germat në tastierë, pasi do ishe i detyruar të shihje veç shifrat. Zyra ku do punoje, ishte pjesë e një studioje tregtare.
Muajt e parë e shihje mjedisin përreth sikur po vrojtoje një eklips të pjesshëm të diellit. Jetoje në një gjysmerrësirë nga jashtë e nga brenda. Mbrëmjeve merrje telekomandën e ndiqje gjithë kureshtje programet në italisht, të ndërprera, për fat të keq, nga lajme flesh, rrufe në qiell të kthjellët, bëma të bashkatdhetarëve të tu që vidhnin, dhunonin e linin pas një mjegull dyshimesh e paragjykimesh mbi të gjithë ju të tjerët. Shembulli i fundit ishte historia e Erikës dhe Omarit atë fund shkurti. Dy adoleshentë të dashuruar vranë prindërit dhe akuzuan për këtë shqiptarët.
Regjistrimi në këtë kurs të shkruari bëhet për ty marrja e një qëndrimi, hapi i parë për t’u bërë sërish i dukshëm.
Nuk ke shkëmbyer fjalë më tepër se nga një përshëndetje me shokët e kursit, por edhe ata nuk të kanë ofruar më shumë. Sidoqoftë, ti kërkon t’i shmangësh me çdo kusht. Të persekuton italishtja jote prej të huaji, nuk do të japësh shpjegime, i bindur se nuk do të kuptojnë. Është e habitshme, por mjedisi i krijuar të bën ta ndjesh veten në faj thjesht se je shqiptar.
Megjithatë, gjatë mësimit do flasësh, por për fat e kupton se këto ndërhyrje më shumë vënë në pah formimin tënd, jo pasaktësitë e ngjyresat gjuhësore.
Këtë të shtunë keni analizuar një tregim të Borgesit, “Kopshti i shtigjeve që ndahen”.
Gruaja e veshur në blu të errët quhet Kiara dhe është nga Bolonja. Ti nuk di më shumë dhe nuk do të dish, në fakt. U rri larg njerëzve, se kështu të kanë thënë, sidomos fëmijëve në park. Nuk duhet t’i përkëdhelësh, siç ndodh në Shqipëri, pasi rrezikon të kallëzohesh nga prindërit deri për pedofili! Edhe vetë nipërit e tu të vegjël, dy fëmijët e motrës, të rrinin larg, pavarësisht se ata e kanë një motiv të qartë: sapo janë braktisur nga babai i tyre dhe ty të shikojnë si zëvendësuesin e padëshirueshëm.
Dhe, sigurisht, duhet të jesh i vëmendshëm me gratë në përgjithësi, por veçanërisht në punë. Asnjë shaka të tepërt me to!
Ndërkaq, Kiara të afrohet fill pas leksionit dhe të thotë:
“Mi può dare uno strappo?”
Me italishten tënde e përkthen frazën fjalë për fjalë: “A më jepni një të shqyer?”.
Sigurisht, këtu diçka nuk shkon. Nuk përgjigjesh, por vazhdon të zbresësh shkallët me të, derisa shikon që bën për nga makina jote. Jashtë bie një shi i imët e ajo të kërkon ta çosh me makinë deri te stacioni qendror i trenave në Milano.
Ulesh para timonit dhe shpalos hartën e qytetit. Nget një “Fiat Uno” e nuk bëhet fjalë për navigator, ndërsa smartfonët e “google maps” nuk ekzistojnë ende. Mban në xhep një celular “Sony” të madh, sa një radio policësh. Edhe Kiara ka një “Motorola” të lezetshëm, por vetëm kaq. Shkurt, rrugën deri te stacioni i trenit do ju duhet ta interpretoni vetë.
Është hera e parë që e shikon të veshur kështu, në mënyrë kaq formale, elegante. Është nisur për diku, në ndonjë ceremoni a festë. Se zakonisht mban pantallona xhins, një këmishë fanellatë me kuadrate e mbath çizme; të kujton gratë amerikane në fermat e tyre të kuajve.
Të vjen fill në ndihmë, të nxjerr nga situata e turbullt, duke përmendur tregimin e Borgesit.
“I jashtëzakonshëm! Si thoni? Dhe fabula është krejt e thjeshtë! Një spiun shkon të vrasë një person thjesht pse quhet Albert, që është në fakt edhe emri i vendit, që do bëhej objektiv ushtarak për t’u bombarduar. Vrasja tërheq vëmendjen e shtypit, avionët nisen për misionin e tyre. Spiuni arrestohet pak pasi ka kryer krimin, por misioni është përmbushur!”.
Ti pohon me kokë, pasi historinë e njeh në detaje, por je i përqendruar te një lajm, që sapo e dëgjon në radio: “Përdhunim në metronë e Milanos! Që nga mëngjesi i sotëm, policia është vënë në ndjekje të një emigranti, dyshohet një shqiptar në të tridhjetat!”. E ul volumin e zërit. I hedh një vështrim të shpejtë Kiarës. “Mbase nuk e ka dëgjuar”, shpreson ti. Ose ajo e njeh tanimë këtë histori. Sidoqoftë, vazhdon të flasë për tregimin e Borgesit.
“Autor i madh! E habitshme! E shkruara dhe labirinti janë për të e njëjta gjë, e njëjta vepër!”, vijon Kiara.
Ndërkaq ti ndalon. Kontrollon hartën në një pikë ku ‘shtegu ndahet’, siç do ta thoshte Borgesi. Rrugët e Milanos nuk janë larg një labirinti.
“Më falni! Kam gabuar!”, thua. “Duhet të kthehemi, të marrim djathtas”.
“Oh, mos e vritni mendjen! Kam ende kohë për trenin. Stacioni është vërtet afër. Vetëm se bie shi!”.
Ti veç tund kokën sërish.
“Më erdhi në mendje një frazë e fortë nga tregimi”, rifillon ajo. “‘Ua lë të ardhmeve të ndryshme kopshtin tim të shtigjeve që ndahen’, pra labirintin, që autori nuk do ta quajë me emër. Një labirint në kohë, jo në hapësirë, përshkruar në romanin që Borgesi ndërkall brenda tregimit si intertekst…”.
“Hipertekst!”, e ndërpret ti dhe ajo e kupton se je nervoz.
“…Ok, hipertekst, keni të drejtë!”, ndalet një çast dhe vijon: “Autori nuk e zgjedh rrugën që do marrë personazhi. Fantastike! Se ai merr në konsideratë njëkohësisht të gjitha zgjidhjet dhe në këtë mënyrë krijon të ardhme të ndryshme, kohë të ndryshme!”.
“E paska dëgjuar lajmin e përdhunimit!”, mendon ti dhe e nuhat për herë të parë qartë se je në rrezik, ndërsa Kiara vazhdon në të sajën:
“…një i huaj i troket në derë e ai vendos ta vrasë. Identike! Autori rimerr historinë e vjetër për të treguar tensionin e asaj që ndodh tani.”.
Kiara t’i ngul sytë mirë për të parë efektin e fjalëve dhe vijon:
“Spiuni mbërrin në shtëpinë e Albertit me të dyja mundësitë në xhep, si mik dhe si armik i tij!”.
Po njësohesh ngadalë me ngjarjen e rrëfyer. Kiara të ndjek dhe duket se e kupton që ke filluar ta ndjesh veten Alberti, viktima, kurse ajo vetë i bie të jetë personi që do të vrasë ty. Po përse? Sigurisht, arsyetimi yt është qesharak, qartazi produkt i frikës dhe i trazimit.
Nga radio njoftojnë kryqëzimin ku është kryer përdhunimi. Andej nga do të kaloni ju.
“E habitshme që Borgesi nuk e përdor as fjalën kohë, kur tregimi është i gjithi një konstrukt rreth kohës!”.
“Oh! Një bllokim tjetër! Qenka policia!”, thua ti, teksa shikon njerëz me uniforma.
“Jo. Janë vullnetarë që rregullojnë trafikun!”, ndërhyn Kiara.
Ti merr drejtimin andej nga të thonë dhe e ke kuptuar që, nga kjo vonesë, Kiara do ta humbasë trenin. Nervozohesh më shumë. Të hipën në kokë ta sfidosh, duke e vazhduar ti rrëfimin mbi Borgesin.
“Vjen momenti kur Yu Tsun, spiuni, shikon në kopsht kapitenin Maden, ndjekësin e tij, prandaj i qëllon shpejt Albertit dhe e vret. Madeni e arreston, por falë botimit të lajmit të vrasjes së Albertit nëpër gazeta… Ky ishte plani: të vritej një person kushdo me emrin Albert.”.
“Njësoj si të arrestohej sot një person kushdo si përdhunues, mjafton të jetë shqiptar!”, mendon ti dhe të hyjnë dridhmat. Ke hyrë në një fazë të re njësimi me tregimin e Borgesit. Kiara gjen në ty Albertin e saj. Dakord. Po përdhunuesi shqiptar i këtij mëngjesi ç’hyn në këtë mes?
Ja që nuk e fik dot radion, se kështu do t’i tërheqësh vëmendjen. Është e vërtetë që “Radio 3” transmeton kulturë, por edhe ajo i ndërpret programet kur bëhet fjalë për lajme të forta të kronikës.
“… ngrihen hipoteza për rrugët nga mund të largohet agresori!”, vijon radio me përditësimet e saj në lidhje me ndjekjen e përdhunuesit shqiptar.
Kiara e dëgjon mirë lajmin këtë radhë. Duket se është gati të bëjë një pyetje, kur i bie celulari.
“Oh, ciao gjeneral! Si kështu? Do nisesh?”.
Ti vazhdon të ngasësh makinën, duke përfytyruar bashkëbiseduesin e Kiarës. Nuk ka më vend për asnjë lloj shakaje. Gjeneral! Rrethi po mbyllet. Po del mendsh! Je futur vërtet në bela, ç’tu desh që pranove. Nuk e njoh Milanon, t’i thoshe. Dhe pikë.
Kiara e ka humbur gjallërinë e fillimit të telefonatës; na paska qenë ironi, tani e shikon të menduar. Sidoqoftë, përqendrohesh në timon. Duhet të jesh shumë afër stacionit. Nuk duhet të gabosh më.
“Mbase edhe kjo ka hallet e veta”, mendon.
Pastaj arsyeton: “Borgesi na flet për libra të shpikur, i përdor si një vel midis lexuesit dhe tekstit. Hiperlibra, që ai nuk ka nevojë as t’i shkruajë. Dhe libri që ka në dorë viktima, Alberti, është një nga këta. Për herë të parë dyshon mbi historinë e përdhunuesit. Të duket si një hiperhistori e tjerrë enkas për ty.
Kthehesh nga Kiara dhe vijon mendimin tënd me zë:
“Romani, brenda tregimit të Borgesit, është një hiper-roman, jo vetë tregimi, ai ndjek një linjë të qartë shkak-pasojë!”, i rikujton diçka, që ajo e tha gabim më parë. Duket si e kapur në befasi.
“Kemi në dorë një tregim normal, ku argumenti është një hiper-roman. I vetmi ndërlikim i tregimit mua më duket mundësia për të udhëtuar njëkohshëm brenda të gjitha të ardhmeve të mundshme.”.
Kishe folur shumë, ishe ekspozuar mirë këtë radhë.
“Jam kureshtare ta di.”, ndërhyn Kiara. “Ju nuk jeni italian, apo jo? Më lejoni ta gjej vetë. Jeni polak, e shumta çek… rumun, po them!”.
“Jo! Jam shqiptar!”, i thua prerë, duke vënë re se, për Kiarën, një polak, një çek dhe një rumun, nëse bëjnë një krim, mund të konsiderohen fare lehtë shqiptarë, mjaft të mos flitet për kulturë.
Tani bëhesh gati të dëgjosh ulërimat e saj. Sheh veten që frenon në vend. Njerëz që afrohen. Atë që të tregon me gisht si përdhunuesin. Ti braktis makinën e ia jep vrapit. Lajmi jepet në radio. Nëse të kapin do thuhet: “Arrestohet përdhunuesi teksa tentonte të linte Milanon!”. E kështu vërtetohet një lajm, mbase i fabrikuar, mbi një përdhunim në metro nga një i huaj.
Ajo nuk luan vendit. Të sheh drejt e në sy. Ndërkaq, ti i ngre zërin radios. Ka muzikë klasike. Ndërron kanalet e do të gjesh stacione ku flitet për përdhunuesin, me shpresën se e kanë kapur. Se Kiara duhet ta marrë vesh para se të zbresë kush është ai! Por lajmi është zhdukur si me magji. A thua se kjo histori nuk ka ekzistuar.
Jeni pikërisht përpara stacionit. Kiara zbret pa kurrfarë nxitimi. I hedh një vështrim orës së madhe lart dhe thotë:
“Tanimë e humba trenin. Po pres tjetrin!”.
E sheh tek largohet me atë veshjen elegante dhe përpiqesh të hamendësosh. Nga telefonata e saj me ‘gjeneralin’ kishe kapur fjalën ‘martesë’. Bashkë me trenin, a thua të ketë humbur edhe diçka tjetër?
“Mua më duhet t’ia mbath, njëherë!”, i thua, duke ia shtuar dyshimet dhe kujtohesh t’i futesh fatit tënd nga një portë tjetër.

(Tregimi është shkëputur nga libri “Nga një derë tjetër”, që sapo doli nga shtypi)

Durim TAÇI: Nga një derë tjetër

Të tjera nga ky autor:

Be First to Comment

KomentoAnuloje përgjigjen