Press "Enter" to skip to content

E bukura mes varreve

Inati me pasqyrën zuri fill atë ditë që pyeti nënën:
– A jam e bukur?
– Si ai në shi je, por hiqmu e mos më pengo! – ia ktheu vrazhdë gruaja, kërrusur e me duart zhytur deri në bërryla në shkumën e govatës së alumintë, mbi murin e ulët të avllisë, bri fikut të zi.
Ditës iu rrëmbushën sytë. Ktheu hapat, hyri vrik në shtëpi e ndaloi para pasqyrës së madhe në dhomën e gjumit të prindërve. Këqyri veten: flokët e gjatë biondë, si gruri i sapopjekur, sytë si qielli, buzët e tulta gjak, gjoksin që i kishte shpërthyer bukur, vithet e kërcyera e këmbët e drejta, por gjithçka iu duk e shëmtuar.
– Natë u bëfsha! – tha Dita gjithë inat dhe u plas mbi krevatin dopio.
Asnjë nga shoqet nuk ishte si ajo. Ishin normale. Krejt të zakonshme në pamje: sytë nuk i kishin si “xhixha”, siç i thoshin shpesh të tjerët, flokët më të errëta dhe, për më tepër, asnjëra prej tyre nuk kishte gjoks e vithe të kërcyera.
Ah, këto të fundit po ia nxinin jetën. Mundohej t’i mbulonte përherë me një bluzë të gjatë në verë e xhup në dimër, por prapë i binin në sy.
Vendosi mos ta shihte më veten në pasqyrë dhe nuk e pa as atëherë kur ai djaloshi simpatik nga kryeqyteti kish shkuar për vizitë në fshat; kur e ndihmoi të ngrinte një nga kovat e ujit që mbushi në çezmën e rrugës, i tha:
– Je shumë e bukur!
Dita shqeu sytë dhe tundi kokën në shenjë mohimi, por po aq u habit edhe djali nga reagimi i saj:
– A e ke parë ndonjëherë veten në pasqyrë?!
E hutuar ia rrëmbeu kovën nga dora dhe rendi me të katra drejt e në shtëpi, por në pasqyrë nuk u pa. E ëma ia kish thënë qartë që ishte si “ai” në shi dhe gjithmonë ia përsëriste që nuk ishte për asgjë.
– Zhytesh në libra dhe harron ç’ka bota jashtë. Më mirë kisha bërë një kërcu e isha ngrohur tërë dimrin sa të bëra ty!
Dhe vajzës i ish mbushur mendja që nata kur e ëma e solli në jetë kishte qenë një nga më të zezat.
Dita ishte motër e vetme, me diferencë moshe goxha të madhe me tre vëllezërit. I ati kish vdekur herët, kur ajo sapo kish mbushur tetë vjeç. E kujtonte turbullt, por nuk harronte ngutjen e së ëmës t’i shtronte tavolinën sapo ai shkelte në derë dhe lotët e saj kur pjata fluturonte në dysheme me inat:
– Lëtyrë ke bërë, jo gjellë! – ulërinte. – U lodha tërë ditën në arë që të vij e të mbaj barkun me dorë tani.
Këto ishin gjysma e së keqes, sepse kishte raste kur së gjorës i fluturonte mbi kokë pjata me gjithë lugë a pirun apo kur babai i turrej, e mbërthente me forcë dhe ia zhyste fytyrën e shndërruar nga frika në pjatën me gjellën e nxehtë.
I ati kish qenë gjithnjë tepër nervoz dhe i dhunshëm me të, deri ditën që vdiq, vetëm me Ditën jo. E shkreta vajzë e kuptoi kur u rrit e merrte vesh se ç’bëhej rreth saj, se pikërisht kjo ishte arsyeja që e ëma nuk e donte. Sa herë i kërkonte ndihmë, gruaja i kthehej me inat:
– Shko, se ta zgjidh yt atë, se një turi keni!
Ditën kur i ati vdiq, nëna u vesh me të zeza, por ama një pikë loti nuk derdhi. E mbajti zinë për një vit, por në varreza nuk vajti kurrë. Kur një herë Dita iu lut të shkonin te varri i të atit se i kish dalë në ëndërr, e ëma iu përgjigj vrazhdë:
– Shko e këndoi për mua!
Që atë ditë nuk ia zuri më në gojë. Mblidhte lule në oborrin e shtëpisë dhe shkonte vetëm e ia shkulte të atit barërat e këqija; pastronte mermerin dhe, pasi ia rregullonte edhe lulet, ulej dhe shihte foton e porcelantë të të atit.
Sytë e tij nuk i thoshin asgjë; edhe në foto i dukeshin të fikura, të vdekura, por ajo kish shumë nevojë për një palë sy që e shihnin në bebe të dritës pa e sharë, pa i bërtitur, pa i kujtuar sa e pazonja ishte, sa e shëmtuar. Edhe pse nuk dëgjonte asnjë fjalë të ngrohtë, mjaft të mos e shihnin me egërsi e aq më tepër me përçmim.
Nga aty ku ishte i ati nuk kish forcë të bënte asgjë nga ato të tijat, ndaj ajo i shkonte afër shpesh e më shpesh. Ndonjëherë ia zbrazte atij gjithë zemërimin që kish në shpirt dhe e fajësonte për gjithçka hiqte ajo sot; për drurin ndaj së ëmës dhe vëllezërve e për netët e trembura që kish jetuar tetë vitet e para të jetës me të.
Pastaj i kujtohej ajo natë e ftohtë dimri, kur jashtë bora kish mbuluar gjithçka dhe i ati e mori në prehër. Ndenjën gjatë ashtu të dy para mangallit me prush.
– Babi, përse e rreh mamin ti? – e kish pyetur me guximin e fëmijës.
E ëma, që po arnonte për të disatën herë çorapet e leshit të të shoqit, u drodh e shpoi gishtin. Por askush nuk ia vuri veshin. Në dhomë ra heshtja. Edhe vëllezërit që po luanin letra e herë-herë ngrinin zërin, heshtën si me urdhër. I ati nuk iu përgjigj, fillimisht. I ledhatoi kokën, e afroi më pranë vetes dhe me gjysmë zëri i tha:
– Ty nuk do të rrahë askush. Unë ia këpus kokën në vend atij që do guxojë. Ti je çupa ime e bukur!
Kjo kish qenë nata e tyre më e qetë dhe më e bukura, për sa kohë i ati ish gjallë.
Por edhe ai nuk e mbrojti dot nga e ëma. Kur e shoqja vuri dorë mbi të bijën herën e parë dhe Dita e vogël iu ankua duke qarë, i ati u bë bishë. E kapi për fyti dhe e shtrëngoi fort derisa gruaja u bë jeshil e pastaj mavi; me zë të çjerrë e plot tërbim, si era e marrë grykës së malit, i tha:
– Nëse guxon ta prekësh edhe njëherë time bijë, edhe i vdekur të jem do ngrihem lugat e do të të vras!
Që atëherë, e ëma nuk kish vënë më dorë mbi të, as kur i shoqi vdiq, ama nuk linte rast pa ia nxirë jetën. Vite më vonë, kur Dita nisi gjimnazin, pak muaj përpara se të ndërronte jetë e t’i shkonte të birit pranë, nënoja i tregoi një histori që do ta çudiste:
– Kur ishte i ri, yt atë u sevdallos me një vajzë nga fshati. E bukur, peri! Leshverdhë, me sytë si të tuat dhe e urtë te perëndia. Po punëtore? S’kish si ajo. Gjitha të mirat i kish, qyqja. Yt atë u marros pas saj, por edhe ajo e donte shumë. Por gjyshi yt nuk i la të martoheshin. Arsyen nuk e morëm vesh kurrë, bijo, por yt atë gati u çmend kur ajo u mbyt në rezervuar. Që prej asaj dite, nuk i foli më me gojë të atit dhe u bë fitil baruti; një fjalë t’i thoshe, shpërthente. E vuajti shumë, i shkreti. Nuk e gëzoi më asgjë në jetë. As kur u martua. Dynjaja këndonin e kërcenin, ai mbytur në hidhërim. Por, ama, ditën kur të pa ty, shtatë ditë pasi linde, i qeshi buza për herë të parë. Deri atëherë nuk donte as të të shihte, por ti po qaje shumë e askush nuk të pushonte dot. Ai u ngrit tërë nerva e thirri: “A do t’ia mbyllni gojën kuçedrës së vogël, apo t’ia mbyll unë?”, dhe u turr drejt teje gjithë tërsëllëm. Jot ëmë, lehonë, ende e pamundur të lëvizte shpejt, bërtiti me të madhe kur ai të mori në krahë. Por shpejt ulërima iu kthye në habi kur pa që yt atë të qeshi e u qetësua, s’e kurrë nuk e kish dashur as atë, as të pjellët e saj. Të kapi në duar, të mori erë e të puthi sytë. Nuk kishim parë deri atëherë kërthi që t’i hapte sytë ashtu si ti pak ditë pas lindjes. Pastaj të ngriti lart, moj bijë. Zemrat tona ngrinë në vend; thamë se i rrëshqiti mendja fare e do të lëshonte në tokë nga lartësia, ashtu kopanec të lidhur, por jo… shend e verë tha: “Ma mbushni një gotë! Do të pij për shëndetin e Ditës sime!”. Në fillim nuk e kuptuam. Ne kishim shtatë ditë që të thërrisnim “Lule”, por ai ta ndryshoi emrin. “Dita e ka emrin!”, tha prerazi dhe askush nuk guxoi ta kundërshtonte. Ti ke emrin e Ditës së tij që u mbyt në rezervuar, moj bijë, por mos paç fatin e saj!
Dita dëgjonte dhe lotët i rridhnin faqeve. Atëherë kuptoi gjithçka. Iu duk se u rrit befas dhe mbi shpinë iu var thesi i rëndë i viteve të trishtuara të së ëmës, dhimbjes së të atit dhe haraçit që duhet të paguante gjithë jetën te nëna e saj. Qau e qau sa u dend e këmbët e çuan drejt varreve. U vërtit për gati një orë e hutuar derisa e gjeti të atin. E pa gjatë atë fotografi të vjetër, bardh e zi, mbi gur, edhe ajo e ngurtësuar, pa lot.
Një puhizë u ngrit e shkundi pemët ndanë rrugës dhe diku përtej iu duk sikur pa veten duke kënduar e kërcyer mes varreve.

Botuese e Revistës Letrare

Ornela Musabelliu është shkrimtare dhe botuese e Revistës Letrare.

Be First to Comment

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email s’do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme janë shënuar me një *

You cannot copy content of this page